ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
ئایدۆلۆژیبوون:
فه‌زای ئازادی و ئه‌وه‌ی پێیده‌وترێ دیموكراسی، رێپێده‌ر و رێخۆشكه‌ره بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ركه‌سه‌و به ویستی خۆی گوزارشت له دید و بۆچوونه‌كانی بكات و ئازادانه بیر بكاته‌وه . ئه‌و راستیه‌ی كه ناتوانین خۆمانی لێ ده‌رباز بكه‌ین ئه‌مه‌یه كه : ( ئه‌مڕۆ جه‌نگێگی ئایدۆلۆژی به‌رفراوان بوونی هه‌یه و لێكدانه‌وه و شیكاری زۆرێك له بابه‌ته كۆمه‌ڵایه‌تی و په‌روه‌رده‌یی و بابه‌ته سیاسیه‌كان، مۆركێكی ئایدۆلۆژی پێوه دیاره له هه‌ردوو به‌ره‌ی لایه‌نگر و به‌ره‌ی دژ و ئه‌نتی له‌و بابه‌تانه ) . كه‌واته چۆن حه‌ڵاڵه بۆ (بابا)یه‌كی لیبراڵ و دیموكراسیخواز !! بابه‌ته ئایدۆلۆژییه‌كانی خۆی بخا‌ته‌ڕوو وه به‌رگریان لێ بكات، بۆ(بابا)ێكی ئیسلامی و ئایینییش حه‌ڵاڵه ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی پێیه‌تی له چوارچێوه گشتیه‌كه‌یدا ده‌ریبڕێ و به خه‌ڵكی بناسێن .
راستیه‌كی حاشاهه‌ڵنه‌گره كه له سایه‌ی هه‌ژمونی سیسته‌می نێودوڵه‌تی و – تاكڕه‌وی ئه‌مه‌ریكا به‌تایبه‌ت- كابوسێكی پڕ له ترس له ئیسلام( ئیسلاموڤۆبیا-Islamophobia) له میدیاو ناوه‌نده سیاسیه‌كان به‌دیده‌كرێ و هه‌ندێ ( كه‌ڕه‌واڵه)ش بێ چه‌ندوچوون ملی بۆ ده‌ده‌ن و ته‌سلیمی ده‌بن !!.
دیموكراسی و تێرۆریزمی ئیسلامی :
له‌م دوو ده‌یه‌ی سه‌ره‌تای هه‌زاره‌ی سێیه‌م مشتومڕێكی زۆر له سه‌ر چه‌مكی ( تێرۆر) و ( تێرۆریزم) سه‌ریهه‌ڵداوه و هه‌ندێكیش كار له‌سه‌ر ئه‌وه ده‌كه‌ن كه ئه‌م چه‌مكه بده‌نه پاڵ ئیسلام و ئیسلام وه‌ك سه‌رچاوه‌ی هزری تێرۆریستی و موسڵمانانیش وه‌ك كه‌سانێكی تێرۆریست وێنا بكه‌ن.
ئه‌وه‌ی گومانی تیا نیه ئه‌و راستیه حاشا هه‌ڵنه‌گره‌یه كه تا ئیستا پێناسه‌یه‌كی جیهانی یه‌كگرتوو بۆ تێرۆر نیه و ناوه‌نده رۆشنبیری و فه‌رهه‌نگی و ده‌زگاكانی توێژینه‌وه له سه‌ر ئاستی جیهان، نه‌یانتوانیوه رێكبكه‌ون له‌س پێناسه‌یه‌كی یه‌كگرتوی تێرۆر .
كه‌سه ئاینییه‌كانیش وه‌ك هه‌ر تاقم و گروپ و ده‌سته‌یه‌ك، یه‌ك گوتار و خاوه‌نی یه‌ك میكانیزمی هاوشێوه نین له خستنه‌ڕووی به‌رنامه‌ی سیاسی و ئایدۆلۆژییان، ئه‌مه‌ش وای كردووه دابه‌ش بن به‌سه‌ر چه‌ند ره‌وت و چه‌ند به‌ره‌یه‌كدا( كه له‌راستیدا ئه‌مه پێچه‌وانه‌ی رێنماییه ئیسلامیه‌كانه‌و زیانی گه‌وره‌ی به پرۆژه ئیسلامیه‌كه جیهانیه‌كه گه‌یاندووه و نابێ خۆمانی لێ گێل بكه‌ین ) . هه‌مووشیان – ئه‌و تاقم و گروپانه – بانگه‌شه‌ی ئه‌وه ده‌كه‌ن كه به ئیسلام و بۆ ئیسلام خه‌ریكن، گومانیش له‌وه‌دا نیه ئه‌م ده‌سته و تاقم و گروپانه هه‌ریه‌كه‌و له سه‌نگه‌رێكه‌وه به‌رگری له بیروباوه‌ڕی موسڵمانان ده‌كه‌ن و رۆڵی به‌رچاویان هه‌یه له هۆشیاركردنه‌وه‌و خزمه‌تكردنی خه‌ڵك و خاكی خۆیان، سه‌رباری هه‌ڵه و كه‌موكورتی و پێنه‌گه‌شتووییان له هه‌ندێ بواردا .
وه‌ك بینیمان دوو ره‌وتی جیاواز و زۆر دوور له‌یه‌ك، سه‌ریان هه‌ڵدا له مه‌یدانی حوكمڕانی و سیاسه‌تی ئیسلامیدا ئه‌وانیش ( ره‌وتی برایانی موسڵمان – ئیخوانولموسلیمین) له میسر و ( بزوتنه‌وه‌ی تالیبان) له ئه‌فغانستان .
یه‌كه‌م: ئیخوانولموسلیمین :
له‌سه‌روبه‌ندی به‌هاری عه‌ره‌بی له 2011، ئیخوانولموسلیمین توانی له وڵاتی میسر بۆ یه‌كه‌مین جار له مێژووی سیاسیی ئه‌و گروپه‌دا بگاته كورسی ده‌سه‌ڵات و به زۆرینه‌ی ده‌نگ ( موحه‌مه‌د مورسی ) له حوزه‌یرانی 2012 ببێته سه‌ره‌ككۆمار، به‌ڵام ده‌ره‌نجامی ( گه‌له‌كۆمه‌ی) وڵاتانی زلهێز و ده‌زگا هه‌وڵگریه‌كانی ناوچه‌كه و هه‌ندێ وڵاتی عه‌ره‌بی هاوپه‌یمانی جوله‌كه و كه‌مئه‌زموونیئیخوانولموسلیمین له كاری سیاسی و به‌ڕیوه‌بردنی ده‌وڵه‌تدا، مورسی له 30 حوزه‌یرانی 2013 له كورسی ده‌سه‌ڵات دوورخرایه‌وه‌و له ئابی 2013 خرایه زیندان و ( سیسی) گورزێكی وا كاریگه‌ری له (ئیخوانولموسلیمین) وه‌شاند، كه ئه‌و بزوته‌وه‌یه شتی وای به‌خۆیه‌وه نه‌دیوه به‌تایبه‌ت ( قه‌سابخانه‌ی گۆڕه‌پانی رابیعه) كه زیاتر له 4000 خه‌ڵكی ده‌ستپاك و داوێنپاك بوونه قوربانی سیاسه‌ته شۆڤێنی و دیكتاتۆریه‌كانی ده‌سترۆشتووانی میسر. ( ئه‌لبه‌ت مورسی و هاوڕێیانی بێ هه‌ڵه نه‌بوون و به‌شێك له هۆكاری شكستیان ده‌گه‌ڕیته‌وه بۆ هه‌ڵه سیاسیه‌كانی خۆیان)، به‌ڵام مورسی هه‌رچۆن بوایه نه‌یاران و دوژمنانی لێی رازی نه‌ده‌بوون … وه‌ك بینیمان چه‌ند ساڵی رابردوو، راشید غه‌ننوشی له تونس سازشێكی بێ سنوری كرد بۆ نه‌یاره‌كانی و دیموكراسی لێ بوو بوو به ئایین له هه‌ندێ حاڵه‌تدا، به‌ڵام نه‌یارانی هه‌ر قه‌بوڵیان نه‌كرد و له ته‌موزی 2021 به هاوكاری ئیمارات و سعودیه و به پشتیوانی فه‌ره‌نسا كوده‌تای به‌سه‌ردا كراو دوا بزمار له تابووتی رزیوی دیموكراسی له‌و وڵاته درا و پرۆژه ئیسلامی یه-دیموكراسیه‌كه‌ی ( غه‌ننوشی)ش له‌بار برا .؟؟!!
ده‌پرسین: بۆچی رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان و رێكخراوه‌كانی مافی مرۆڤ له رۆژئاوا و براده‌رانی دیموكراسی و سیكۆلاریزمه‌كان له وڵاتانی موسڵماننشین هیچ هه‌ڵوێستێكان نه‌بوو له پرۆسه‌ی له‌باربردنی ئه‌زموونی دیموكراسی له هه‌ریه‌ك له میسر و تونس ؟؟!! به‌ڵكو وه‌ك بینیمان هه‌ر له‌سه‌ره‌تای به‌هاری عه‌ره‌بی كه‌وتنه به‌خشینه‌وه‌ی تۆمه‌ت بۆ مورسی و غه‌ننوشی و هاوبیروباوه‌ڕه‌كانیان .
دووه‌م-( بزوتنه‌وه‌ی تالیبان)له ئه‌فغانستان :
هێشتا زووه قسه له‌سه‌ر پرۆژه‌ی داهاتووی بزوتنه‌وه‌ی تالیبان و سیاسه‌ت و ستراتیژیه‌تی ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه بكرێ، به‌تایبه‌ت روون نیه كه داخۆ ئه‌مه‌ریكا چۆن شكستی هیێنا له ئه‌فغانستان؟! وه‌ك له وتاره شكستخواردوه‌كه‌ی ( بایدن ) سه‌رۆكی ئه‌و وڵاته له 17-8-2021 وه‌ده‌رده‌كه‌وێ به تایبه‌ت كه وتی: ( ئه‌فغانستان گۆڕستانی ئیمپراترۆریه‌ته‌كانه). هه‌رچۆن بێت و هه‌رچی بێت، شكستی سیاسه‌ته‌كانی ئه‌مه‌ریكا و هاوپه‌یمانه‌كانی له ئه‌فغانستان – تا ئه‌م ساته – جێی مشتومری ناوه‌نده سیاسیه‌كان و ده‌زگا هه‌واڵگریه‌كانه‌و بێجگه له میدیا، خه‌ڵكێكی زۆری به خۆیه‌وه خه‌ریك كردووه و خه‌ڵكی دابه‌ش بوون بۆ چه‌ند به‌ره و لایه‌ن سه‌باره‌ت به تالیبان و ئه‌جێندای ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه .
پاشه‌كشه‌ی ئه‌مه‌ریكا و شكستی سیاسی و سه‌ربازی ( ئه‌وه‌ی كه دیاره)پاش ئه‌وه دێت كه له نێوان ساڵه‌كانی 2001-2021 زیاتر له 2300 سه‌ربازی ئه‌مه‌ریكی له ئه‌فغانستان كوژران و ئه‌مه‌ریكا نزیكه‌ی 970 ملیار دۆلاری وه‌ك خه‌رجی جه‌نگ له ئه‌فغانستان خرج كردووه، ئه‌مه بێجگه له زیانی هاوپه‌یمانان و تێچووی جه‌نگی دژ به بزوتنه‌وه‌ی تالیبان له لایه‌ن ناتۆ و هێزه عه‌ره‌بیه‌كانی وه‌ك ئیمارات .
ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه ئه‌و مشتومڕ و لێكدانه‌وه جیاوازانه‌یه بۆ ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه و داهاتوی ده‌كرێ. هه‌ندێ خۆشحاڵه و به گه‌شبینی و تاراده‌یه‌ك – خۆپارێزێ( ته‌حه‌ففوزه‌وه) له‌م بزوتنه‌وه‌یه ده‌ڕوانێ، هه‌ندێ زۆر به توندی باسی ده‌كات و وه‌ك گروپێكی توندڕه‌و و تێرۆریستی لێی ده‌ڕوانێ .
ئه‌و كه‌س و گروپ و لایه‌نانه‌ی لیكدانه‌وه‌ی پۆزه‌تیڤانه بۆ تالیبان ده‌كه‌ن و زه‌نده‌قیان چووه، هه‌مان كه‌س و گروپ و لایه‌نن كه دژی ( بزوتنه‌وه‌ی ئیخوانموسلیمین) وه‌ستانه‌وه كه – خۆیان وته‌نی – به پرۆسه‌یه‌كی دیموكراسی گه‌یشتنه ده‌سه‌ڵات و هه‌ر ئه‌و پرۆسه دیموكراسیه سه‌ری سه‌رۆكێكی شه‌رعی خوارد؟؟!! ..
كه‌واته مه‌سه‌له‌كه نه تێرۆریزمی ئیسلامیه – وه‌ك نه‌یارانی پرۆژه‌ی ئیسلامی بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌ن – وه ( بزوتنه‌وه‌ی تالیبانه) وه‌نه ( بزوتنه‌وه‌ی ئیخوانموسلیمین)ه ، به‌ڵكو جه‌نگه ئایدۆلۆژیه‌كه‌یه كه ئیسلامی كردووه‌ته ئامانج . ئه‌و ئایدۆلۆژیایه‌ی بڕوای به‌و خودایه نیه كه خودا خۆی و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی باسیان لیوه‌كردوه‌و ناساندوویانه؛ به‌ڵكو هه‌ڵگرانی ئه‌و ئایدۆلۆژیایه بڕوایان به خوایه‌ك هه‌یه كه (ئاینی) سیكۆلاریزم قه‌بوڵێتی؛ خودایه‌كی نابینا، نابیسته، ناته‌وانا، دابڕاو له ژیان و مرۆڤ و بونه‌وه‌ر و جیهان ؟؟!!ئه‌م براده‌رانه به دووربینێكی ره‌ش و له شه‌وی ده‌یجور له ئیسلام و ئیسلامخوازان ده‌ڕوانن – هه‌رچی بن و هه‌رچۆن بن – هیچ كات چاویان به سه‌ركه‌وتنی گروپیكی ئیسلامی خاوه‌ن پرۆژه‌ی ئیسلامی هه‌ڵنایه‌ت– هه‌رچی بن و هه‌رچۆن بن –، چونكه ئه‌مانه بریاری پیشینه‌یان داوه كه ئه‌ویش ( رقلیبوونه‌وه‌و دژایه‌تیكردنی خوای ئیسلام و پێغه‌مبه‌ری ئیسلام – درودی خوای له‌سه‌ر بێت – و تاقمی موسڵمانانه) له هه‌ركوێ بن و هه‌رچی بن .
ماوه‌ته‌وه بڵێین:
ئه‌وانه‌ی خه‌می ئاینه‌ده‌ی دیموكراسییانه له ئه‌فغانستان با ته‌ماشایه‌كی دۆسیه‌ی سیاسی خۆیان بكه‌ن و بزانن له سایه‌ی ئه‌فسانه و خه‌یاڵاتی دیموكراسی، چ دۆزه‌خێكیان بۆ هاونیشتمانیانی خۆیان سازاندووه !!؟؟
ئه‌وانه‌ی فرمێسكی تیمساحی بۆ ژنان و كچانی ئه‌فغانسان ده‌رێژن، با عه‌ینه‌كه ره‌شه‌كانیان له چاوانیان لابده‌ن و ده‌ستێك به چاوه‌كانیاندا بهێنن و ته‌ماشایه‌كی حاڵ و وه‌زعی بێوه‌ژنان و كچانی قه‌یره و هه‌زاره‌ها كیژی خاوه‌ن بڕواننامه بكه‌ن له وڵاتی خۆیان !! تا بزانن بارودۆخی ره‌گه‌زی مێ له چی ئاستێكدایه ؟؟ ئایا توانیویانه سه‌ره‌تاترین ماف و كه‌مترین داواكاری ژنانی مافخوراوو كچانی ( زینده‌به‌چاڵكراوی ) زیندانی دیموكراسی ده‌سته‌به‌ر بكه‌ن و جێبه‌جێی بكه‌ن و هیچ نه‌بێ كه‌مێ له ئازاره‌كانیان كه‌م بكه‌نه‌وه !!؟؟.
ئه‌وانه‌ی به تاسه‌وه له چاره‌نوسی گه‌نج و لاوه‌كانی ئه‌فغانستان ده‌ڕوانن و به ئه‌ژنۆی خۆیاندا ده‌ده‌ن بۆ ئه‌و گه‌نج و لاوانه، با ئاوڕێك له هه‌زاران گه‌نجی به‌شمه‌ینه‌تی وڵاتی خۆیان بده‌نه‌وه‌و بزانن چییان بۆ كردوون ؟؟ !! مه‌گه‌ر سیاسه‌تی چه‌وتی سیاسیه ده‌ستڕۆشتووه‌كان و ماكیاجی ( رۆشنبیرانی كۆیله) پاڵی به هه‌زاران گه‌نج ولاوه‌وه نه‌ناوه تا سه‌ری خۆیان هه‌ڵبگرن و رێگای مه‌رگ بگرنه به‌ر تا هیچ نه‌بێ كه‌مێك له‌خه‌ونه‌كانیان بهێننه‌دی؟!!
ئه‌وانه‌ی خۆیان به پارێزه‌ری مافه‌كانی مرۆڤ ده‌زانن و ترسیان لێنیشتووه له چاره‌نوس و ئاینده‌ی مافه‌كانی مرۆڤ له ئه‌فغانستان، با سه‌یرێكی دۆسیه‌ی مافه‌كانی مرۆڤ له بن ده‌ستی خۆیان بكه‌ن و لاپه‌ڕه ره‌شه‌كانی ئه‌و دۆسیه‌یه هه‌ڵده‌نه‌وه تا بزانن مافه‌كانی مرۆڤ له چ ئاستێكدایه!!
جه‌نگی ئایدۆلۆژی به‌رده‌وامه و نابڕێته‌وه تا ئه‌و رۆژه‌ی خۆر له خۆرئاواوه هه‌ڵدێ، به‌ڵام ئه‌وه‌ی گرنگه بوترێ : ئایا ئێمه‌ی كوردزمان كه هه‌ركه‌سه و هه‌ڵگری ئایدۆلۆژیایه‌كین ، چێمان كردووه بۆ هاونیشتیمانیانی خۆمان و به‌ته‌ماین چییان بۆ بكه‌ین ؟؟!! .
