ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
عادل عوسمان
لەمێژوی گەلی کورددا شایەدی زۆرێک لەنسکۆو سەرکەوتن و تێکشکانین. ھەموو ئەوانە لەبەردەوامی ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی کورداندا، سەرلەنوێ سەرھەڵدانەوەی بەرگری و بەرخۆدانی زیندوو کردوەتەوە. بەھۆی زیندویی گەلی کوردەوە لەدوای ھەر نسکۆیەک ھەستانەوە بەباڵای تێکۆشانی گەلی کورددا بڕدراوە. بۆیە بەھۆی ئەوزیندوێتی و ھەستانەوەیەوە دوژمنان نائومێدبون لە سڕینەوەو کۆتایی ھێنان بەکورداندا. بەخەمێکی زۆرەوە ئەم بەرگری و ھەستانەوەیە نەبوەتە بزوتنەوەو تێکۆشانێکی نەتەوەیی و دیموکراتیک. چەمک و تێگەیشتنەکان لەدەوری سەرکردە، کاریزماو حیزب گرساوەتەوەو بەوە دوژمن توانیویەتی کاریگەری و ویستی خۆی لە تەسلیمیەت، ھێرش و تێکشکاندا بەدەست بێنێت. لەمێژوی سیاسی کورداندا شاھیدی پیلانگێڕی، نانەوەی ناکۆکی، تەسفیەو شەڕھەڵگیرسانی زورین، کەئەوە بوەتە ھۆکارێکی خراپ لەدژی تێکۆشانی شۆڕشگێڕی کوردان.
دوبەرەکی خستنە نێوان ھێزەکان، کەسەکان و سەرکردەکان یەکێک لە پیلانگێڕیە بەرچاوەکانی دەستێوەردانی ھێزە دەرەکیەکان بوە. پارچەبونەکانی ناو پارتی دیموکرات، یەکێتی نیشتیمانی، حیزبی شیوعی، ئیسلامیەکان و چەپگەراکان ھەموی شاھیدی ئەو ڕاستیانەن کە لێدانی کوشندەیان لە سیاسەت و کۆمەڵگەداوە. نەیانھێشتوە و نەویستراوە کە سیاسەت دیموکراتیزە بکرێت و کۆمەڵگەش بەشدار بێت لە کایەی سیاسی و بەڕێوەبەریدا. بۆیە ھەرشت پەیوەست کراوەتەوە بە حیزب و فیگەرە دیارەکانەوە. کەئەوەش بۆخۆێ کەشێکی نەخوازراوی دروستکردوە. کە ھەمیشە پەرەی بە ناکۆکی و شەڕو یەکتر سڕینەوە داوەو ئەوەی ھێزیشی لەدەستدابوبێت براوەبوەو لایەنی بەرامبەری بێکاریگەرو بچوک کردوەتەوە، کەلەکۆتاییدا یان ھەڵوەشاوەتەوە، وەک نمونەکانی پارتی گەلی، پاسۆک و ئاڵای شۆڕش و گۆڕانن. یان تەسفیە کراون و سڕدراونەتەوەو کۆتاییان پێھێنراوە.
ھەموو ئەو کارانە لەچەمکی دەسەڵاتخوازیەوە سەرچاوە دەگرێت، کەلایەنی براوە نەشئەی سەرکەوتن دەیگرێت و لەخۆبایی دەبێت. وەک نمونەی ٣١ئاب یان کارەساتی دوای ڕیفراندۆم. ئێستەش ھەلومەرجێک ھاتوەتە پێشەوە کە کێشەیەکی گەورە لەنێو ماڵی یەکێتی نیشتیمانیدا ڕویداوەو پێویست دەکات بە حیکمەتەوە بەگوێگرتن لە ئازاری دڵ و دوبارەنەبونەوەی مێژوی کۆندا نەڕوات. نەشئەی سەرکەوتن، لایەنی براوە نەگرێت و تەڕو وشک پێکەوە نەسوتێنن. لەودیو سنوری ڕوداوەکەوە ھێڵێکی ھێرشبەری داگیرکاری خۆی حەشارداوەو دەێەوێت ئاگری شەڕێک ھەڵگیرسێنێت کە تەواوی دەسکەوت و ھەبونی کوردان بسوتێنێت. بۆیە ئاگاداربون لەدۆخێکی لەوشێوەیە و ھەرچی زیاتر کارکردن لەسەر دیموکراتیزەکردنی سیاسەت و بەشداری کردنی کۆمەڵگە لەبەڕێوەبەریدا کێشەکان بە ئاراستەی چارەسەری باشتردا دەبات و ڕێگە لە گورگە خۆحەشارداوەکانیش دەگرێت کە دەستێوەردانی دۆخەکە بەئاراستەی خراپدا ببەن.
