ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
ئیدریس سدیق
شاعیری کورد دەڵێ:
چی لە جوانیکەم کە نەزان دەرکەوت؟
مۆمێك چاکترە لە چرایەکی بێ نەوت!
رێکخراوی پەروەردە و زانست و کولتووری نەتەوە یەکگرتووەکان، United Nations Education, Scientific and Cultural Organization ، کورتکراوەکەی UNESCO یە، لە /Nov/11 1945 دامەزراوە، کاری سەرەکیی ئەو رێکخراوە کارکردن و بەدواداچوون لەسەر راپۆرتی ساڵانەی وڵاتە ئەندامەکانە، لە بواری پەروەردە و زانست، ئەو کۆسپ و تەگەرانەی دەکەوێتە بەردەم پڕۆسەی خوێندن، تەتەڵە و شەنوکەو کردن و چارەسەر و رێنمییەکان دەستنیشان دەکات.
لە وڵاتان، پرسی پەروەردە و فێرکردن، لە ناوەندە هەستیارەکانە، هەڵوەستەی لەسەر دەکرێت و بەرپرسیارێتییە، پێشبڕکێ و گرەوی تایبەتمەندی لەسەر دەکرێت، لە پلان و نەخشە و بودجەی تایبەت دا.
لە سەرەتای هەشتاکان، کاتێ راپۆرتی ساڵانەی رێکخراوی UNESCO بڵاوکرایەوە، تیایدا هاتبوو ئاستی خوێندکارانی وڵاتانی هەر یەك لە یەکێتیی سۆڤیەتی (ئەوسا)، بریتانیا و فڕەنسا لە بوارەکانی بیرکاری، فیزیا و کیمیا لە پێشەوەن، دەسەڵاتدارانی ئەمەریکا، هاواریان لێهەڵسا، زەنگی مەترسییان لێدا و گڵۆپی سوریان پێکرد، ئەنجوومەنی ئاسایشی ئەو وڵاتە کۆبوونەوە بۆ هەڵوەستەکردن و بەدواداچوون، هۆکارەکان و گرتنی رێ و شوێن و چارەسەر.
لە وڵاتە پێشکەوتووەکان، بۆ دەرچووەکان، ئاهەنگێکی خنجیلانەی خێزانیی سازدەکرێت، بڕوانامەکەیان کە یەك شێوەیە لەگەڵ گوڵێك پێشکەشیان دەکرێت، بە بێ ئەوەی کەس بزانێ ئەنجامەکەی چۆنە!
ئێوارەی رۆژی هەینی 19/7/2024، کاتژمێر 8، وەزارەتی بەناو پەروەردەی کاربەڕێکەر، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانییدا، ئەنجامی خولی یەکەمی تاقیکردنەوە گشتییەکانی پۆلی 12ـی ئامادەیی راگەیاند. هەر بە دوای راگەیاندنەکە، وەك ساڵانی پێشتر، بەرپرسەکانی زۆنی سەوز و زۆنی زەرد و ئیسلامییەکان، کەناڵەکانی راگەیاندن، سۆشیاڵ مێدیا و پەیجە مشەخۆرەکان، دەزانرا ئیتر یەکەمەکان دەبنە گەرمە هەواڵ و پرسی رۆژی سەر شانۆ و نمایشکردنیان، لە پیرۆزبایی، دیمانە، چاوپێکەوتن، سەردانییکردن، خەڵات و دیاریی پێشکەشکردن، وەك ئەوەی هەنگیان لە دارا دیتبێتەوە، خوێندنگە و مامۆستاکانیش شانازیی و پێشبڕکێ بە دەرچووە یەکەمەکان بکەن، بۆ نا؟! یەکەمەکان دەبن بە پزیشك کە برەوی هەیە، وەك بەناو بەرپرسە فاشیلەکان بیردەکەنەوە لە پڕێك ببن بە کوڕێك، وەك بازرگانێك گیرفانیان گەرم و هەڵتەکاندنی گیرفانی هەژار و نەدارەکان، وا دەردەکەوێت تەنها پزیشکەکانن شارەزان لە کاری مامۆستایەتیی، رێگەوبان، پەرستاریی، بەنداو، کشتوکاڵیی، ئاژەڵداریی، پیشەسازیی، ژمێریاریی ، فیتەریی و… ئەنجام دەدەن! زۆر دروستە، لەدوای سیاسییە بوودەڵەکان،قەڵەمفرۆش و کچە مۆدێڵەکان، پزیشکان بازاڕیان گەرم بێ، پێدەچێ ئەو دەڤەرە داڕماوە، پێویستیی بە سەرتاش، چێشتلێنەر، پۆلیس، کرێکار، ژینگەپارێز، ئاو و کارەبا و… نەبێ! جگە لەمانە، داخۆ ئەوانیتر چاوەڕوانی چی دەکەن، مەگەر زانکۆش تەواو بکەن، دەبێ لە کام سێکتەری بووژانەوەی ژێرخانی ئابووریی، بنیاتنان و ئاوەدانکردنەوە، قۆڵوباسکیان لێهەڵمان و ئارەقەی رەش و شین هەڵبڕێژن، یا سەرهەڵگرن و لە دەریای ئیجە ببنە خۆراکی قڕش و نەهەنگەکان؟!
هەر لە دوای راپەڕینەوە، بەناو سیاسییە فاشیل، ساقیت، ناپاك و خاکفرۆشی ئەو دەڤەرە کاوڵ و وێران بووە، وەك فریدریك نیچەی گەورە بییرمەندی ئەڵمانیی دەڵێت: “لە هیچ شوێنێکی دونیا ئەوەندە بە هەڵە ناخوێنمەوە وەك لە نیشتمانەکەی خۆمدا” کاتێ ننیشتمان و خاك هەڕاج دەکرێ، خوێنی شەهیدان پێکی سەرمێزی داگیرکەران دەڕازێنێتەوە، ئێسك و پڕووسکیان دەکرێ بەپرد، بە پۆستاڵی رەشیان بەسەریدا تێپەڕ دەبن و… لە خەمی کۆمەڵگە و تاکەکانی دەبن! ئاشکرایە لە حزووریان مارکس، ئەنجێلا جولی ، ئادەم سمیث ، بلیخانۆف ، هەمینگوای ، رۆزا لۆکسیمبێرگ، زانای ئەتۆم، ئەستێرەناس، فیزك، کیمیاناس و … یەك سەلکە تووری قوڕاویی ناکەن! ئەوە دەرهاویشتەی ئەو قەڵەڕەشە بوو کە کرا بەڕابەر و نمایندەی 50 میلیۆنی بێ ئاڵا، بێ ناو و نیشان، بێ کورسیی لەنەتەوە یەکگرتووەکان و بێ ناو لە هیچ ناوەندێکی نێودەوڵەتیی… بە ئەمڕۆی گەیاند! ؟ هەر بۆیەش، لە کۆمەڵگەیەکی نەخۆش، کاتێ ناوەندەکانی خوێندن نەکرێنە گڕکان، بەرپاکردنی شۆڕشی رۆشنگەریی، نوێخوازیی، مۆڕاڵی بەرز، بەرامبەر بە نەزانیین، کۆنەخوازیی، چەقبەستوویی خێڵەکیی و…، پزیشکێکی سەقەت، ئەندازیارێکی فاشیل، یاساساناسێکی کۆیلە و… داماڵراو لە خۆشەویستیی خاك و نیشتمان، هۆشیار، مرۆڤدۆست، رۆشنبییر، نوێخواز و… بەرهەم دێنێت. کەس هەبووە بپرسێ لە بار و دۆخی ناوەندەکانی خوێندن، لە سەرجەم قۆناغەکان، ئاخۆ چەند بە چیمەن و گوڵ و رێحانە رازاوەتەوە، بۆن و بەرامی مرۆڤ مەست دەکا؟! ئاخۆ پرسیتان باردۆخ و گوزەران و ژیانی سەرەمەرگی کەس و کاری خوێندکارەکان لە چ بارێکدایە؟! ئایا زیرەکی، شارەزایی، تواناسازیی، لێهاتوویی، تەنها بەندە بە نمرەی بەرز؟ ئاخۆ کێ بەرپرسە بەرامبەر پاشاگەردانیی رەوشی پەروەردە؟ گەورە بییرمەند و رۆماننووسی کۆڵۆمبیی و خاوەن خەڵاتی نۆبڵ گابریێل گارسیا مارکێز دەڵێ: “باڵم دەبەخشی بە منداڵەکان، بەڵام لێیان دەگەڕام خۆیان فێری پەرواز و فڕین بن “.
لە کۆمەڵگەی ئازاد، تاکی کۆمەڵگە هەست بە ئەرك و بەرپرسیارێتیی دەکات، بەشداریی چالاکانەی ئاوەدانکردنەوە، بنیاتنان، داکۆکیی لە دەستەبەرکردنی مافە رەواکان، وەستانەوە دژی گەندەڵیی، بەکرێگیراوەیی، بەرخۆر، ئەو وشیاریی و جوامێرییەی لە ناخی مرۆڤدا دە چەسپێت، گەورەتر و فراوانتر و گشتگیر تر دەبێت، لە بڕوانامە ئەکادیمییەکان، لە هەڵکشاندایە و رۆژ بەڕۆژیش لە گەشەسەندندایە، بارودۆخی ژیان ، هەمیشە مۆڕاڵی تاکەکان بەرجەستە دەکەن و بەهای داهاتوویان پێدەبەخشن، رێڕەوی مێژوویی دەگۆڕن، بەڵام ئەوەی رابردووی نەبێت، ئێستا و داهاتووی نییە.
پیرەمێردی شاعیریش دەفەرموێ :
بە عیلمی فەلەك دکتۆرا بێنی
رەوشتت نەبێ، فلسێك ناهێنی
