ئایا ئەمە چاوەڕوانكراو بوو؟

زریان رۆژهەڵاتی

بەرایی
وەزیری بەرگریی توركیا ئۆپەراسیۆنێكی بەناوی چڕنووك – قوفڵ راگەیاند كە لە ناوچەكانی مەتین، زاپ و ئاڤاشین- باسیان دەكرێت. پێدەچێت ئەمە درێژەی هەمان ئەو 7 ئۆپەراسیۆنەی چڕنووك بێت كە لە ئایاری 2019وە دەستیانپێكرد. ئەو ناوچانەی كە ئێستا شەڕیان تێدایە، گەلێك سەخت و دژوارن، كۆنترۆڵكردنی شاخەكان لە جێی خۆی بوەستێ، دوو دۆڵی گرنگیش لەوێ هەن كە بایەخێكی ستراتیژییان بۆ شەڕ هەیە و لەوانەیە ئامانجی سەرەكیی شەڕەكەی ئێستاش، لە نێوان هەردوو رووباری زاپ و ئاڤاشین- باسیان، ئەو دۆڵانە بێت؛ گەلیێ زاپ و گەلیێ باڵندە!

تێگەیشتن لە ناوچەكانی شەڕ
هەندێكجار بەهۆی بەكارهێنانی دەستەواژە و ناوی جیاجیاوە بۆ شوێنەكان، تێگەیشتن لە ناوچەكانی شەڕ بۆ كەسێك كە بە وردی بە دواداچوونی بۆ نەكات كارێكی ئاسان نییە. شەڕی ئەمجارە بە زۆری لە باكووری قەزای ئامێدی چڕ بووەتەوە. ململانێكە لەسەر دۆڵەكانی زاپ و باڵندەیە بەڵام، بایەخی چیاكانی دەوروبەری ئەو ناوچانەش هەم لەڕووی تاكتیكی رۆژانەی شەڕ، هەم لەڕووی كۆنترۆڵی درێژخایەوە زۆر زۆرن. بەپێی سەرچاوەكانی توركیا و پەكەكە و هەرێمی كوردستانیش، لە چەند شوێنێكی دەوروبەری دۆڵی زاب، بێجگە لە بۆردوومان، هەوڵی دابەزاندنی هێزیش دراوە. ناوچەكانی دیكەی شەڕیش چیای مەتین و كوڕەژار و گەلیێ رەشاڤە و ناوچەی ئاڤاشین- باسیانن. چیای مەتین دەكەوێتە شانی راستی گەلیێ زاپ و لە ملی باشووری رۆژئاوای ئەوێ هەڵكەوتووە. چیای كوڕەژاریش لە ملی باشووری رۆژهەڵاتی دۆڵەكە لە پشت شیلادزێ و لە بەردەم هێتیتی كۆندایە. رەشاڤەش تەنیا چەند كیلۆمەترێك لە دووریی دێرەلووكەوە لە شوێنێك لە سەرەتاكانی دۆڵی زاپ دایە. لە پشت دێرەلووكەوە بە درێژایی رووباری زاپ، دۆڵێكی گەورە هەیە( دەوری20-25 كیلۆمەتر) كە تاوەكو چەلێ( چوكورجا) لە پارێزگای جۆلەمێرگ دەگات و ئەمەش ژینگەیەكی سرووشتی لەباری بۆ هەرجۆرە جموجوڵێكی پارتیزانی دروستكردووە كە بە درێژایی شەڕی چەندین ساڵە، ئەو ناوچانە بەتەواوی كۆنترۆڵ نەكراون.

ئەشكەوتی بریندارا كە توركیا ویستوویەتی هێزی پیادەی بۆ دابەزێنێت، لە شوێنێك لە نێوەڕاستەكانی دۆڵی زاپ لە باكووری هێتیتی كۆندایە و چیای رەشیش بەسەر ئەوێوە هەتا سنوور دەڕوات. كێ چیای رەش و ئەشكەوتی بریندارا بگرێت، بەسەر دۆلی زاپدا زاڵ دەبێت و ئەوەش هۆكارێكی چڕبوونەوەی پێكدادانەكانە لەوێ.

لە ملی رۆژهەڵاتی چیای كوڕەژاریشەوە، چەند كیلۆمەترێك لە باكووری رۆژهەڵاتی شیلادزێوە، ناوچەیەكی شاخاوی– دۆڵاوی لە گەلیێ باڵندەوە دەستپێدەكات و بە بنی گوندی بێدێ و زۆزانی دۆسكییا دەگاتە ئاڤاشین؛ جێگەیەك كە هەموو كات ناوەندێكی گرنگ بووە بۆ پەكەكە و هەر لەوێشەوە بەئاسانی توانیویانە بگەنە جۆلەمێرگ. نزیكەی 15- 20 كیلۆمەترێك لەولای ئاڤاشینەوە، باسیان هەیە كە ئەویش ژینگەیەكی لەبارەی بۆ هەر بزاڤێكی پارتیزانی دروستكردووە.

ئەگەر نەمانەێ لەوە زیاتر سەرمان بەو وردەكارییانەی ناوی شوێنەكان و دووری و مەوداكانی نێوانیانەوە سەرقاڵ بكەین، بە كورتی دەتوانین بڵێین شەڕەكە لە دەوربەری دوو دۆڵی گرنگ لە باكووری قەزای ئامێدی بەدرێژایی رووباری زاپ، باسیان- ئاڤاشین چڕ بووەتەوە.

ئایا ئەمە چاوەڕوانكراو بوو؟
بەڵی، بێگومان. ئەم ئۆپەراسیۆنە درێژەی ئۆپەراسیۆنەكانی چڕنووكە كە توركیا لە ساڵی 2019وە دەستی داوەتێ و ئەمەی ئێستاش هەشتەمین دانەیە. یەكەمیان لە مایسی 2019 لە دەڤەری برادۆست كرا. لە تەممووزی هەمان ساڵدا چڕنووكی 2 كرا كە بە رووداوەكانی چیای گاراوە ناوبانگی دەكرد. چڕنووكی 3 بە پێچەوانەی ئەوانی پێشوو لە سنوورەكانی باكووری رۆژئاوای هەرێمی كوردستان لە سینات و حەفتانین چڕكرایەوە. دوابەدوای ئەوەش لە 2020دا ئۆپەراسیۆنەكانی چڕنووك- هەڵۆ، چڕنووك- پڵنگ كران كە زیاتر هێرشە ئاسمانییەكان لە پێش بوون. لە شوباتی 2021یشدا چڕنووك- پڵنگی 2 كرا كە زیاتر چیای گارای كردبووە ئامانج. توركیا لە 24ی نیسانی 2021 ئۆپەراسیۆنەكانی چڕنووك – هەورە برووسكە(شیمشەك و یڵدرم)ی لە ناوچەكانی مەتین و ئاڤاشین- باسیان دەستپێكرد و وادیارە ئەمەی ئێستاش، كە ناوەكەی چڕنووك – قوفڵە درێژەی ئەوە بێت. لە 2019دا توركیا زیاتر سەرنجی لەسەر ملی باكووری رۆژهەڵات و باكووری رۆژئاوای سنوورەكان دانابوو؛ لەولاوە دەڤەری برادۆست و لەملاشەوە حەفتانین! ناوچەكانی نێوەڕاستی ئەو دوو بەشەشی دەكردە ئامانج بەڵام، لە 2020 بەدواوە سەرنجێكی زیاتری داوەتە سەر ئەم ناوچەیە كە ناوچەكانی باكووری ئامێدی لەناو جەرگەی ئەو هەرێمە نێوەنجییەدان. ئەگەر توركیا بتوانێت دۆڵ و چیاكانی پشت ئامێدی كۆنترۆڵ بكات، ئەوا بە كردەنی، ناوچەیەكی تامپۆنی لەودیو سنوورەكانی خۆی  دروستدەكات و ئەڵقەی كارەكانی لە برادۆستەوە هەتا حەفتانین بە یەك دەگەیێنێت. لەوانەیە یەكێك لە ئامانجەكانی ئەو ئۆپەراسیۆنانەش، دوورخستنەوەی زیاتری پەكەكە لە سنوورەكان و پاڵپێوەنانی بۆ داكشانی زیاتر بەرەو قووڵایی خاكی هەرێمی كوردستان بێت.

ئەنجام
بێگومان كۆنترۆڵكردنی تەواوەتی زنجیرە چیاكانی سنوور بۆ هیچ هێزێكی دەوڵەتی كارێكی ئاسان نییە، ئەمە بۆ چیا و نەوالەكانی پشت ئامێدی كە ناوچەی سەخت و دژوارن زۆر ئەستەمتر دەبێت. هەڵبەت نابێ ئەوەشمان بیربچێت كە چڕكردنەوەی ئۆپەراسیۆن لەو ناوچانەش، بە لەبەرچاوگرتنی باڵادەستی تەكنەلۆژی و دۆخی سیاسی لە عێراق، ناوچەكە و جیهان، دەتوانێت شوێنی پەكەكە لێژ بكات و زیاتر بەرەو قووڵایی خاكی هەرێمی كوردستان پاڵی بنێت. ئەمە دەتوانێت ململانێی نێوان پەكەكە و پارتی زیاتر بكات و نموونەی رووداوەكانی سەرێ ئامێدی دووبارە بكاتەوە. بە تایبەتی كە ئێستا هەم هەرێمی كوردستان نیگەرانە لە داكشانی زیاتری مەیدانی جەنگ بۆ ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی خۆی، هەم پەكەكەش باس لەوە دەكات كە هێزی پێشمەرگە بەرەو كوڕەژار جوڵەیان كردووە.

ئەنجامی سرووشتی ئەم ئۆپەراسیۆنانە دوورخستنەوەی مەیدانی شەڕە بۆ قووڵایی خاكی هەرێمی كوردستان وەك ئەوەی كە لە رۆژئاوای كوردستانیش روویدا. پێدەچێت دۆخی سیاسیی عێراق، ململانێی بەردەوامی نێوخۆیی هێزە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان و سەرقاڵیی جیهان بەشەڕی ئۆكراینا و ئامادەكاری بۆ هەڵبژاردنی 2023ی توركیا، زەمینە سیاسییەكەی ئەم ئۆپەراسیۆنەیان دروستكردبێت. بەهۆی دژواری ناوچەكەشەوە، ئەستەمە توركیا بتوانێت بەتەواوی پەكەكە لەوێ نەهێڵێت، بەڵام دەتوانێ گرفتی گەورەیشی بۆ دروستبكات.

ئۆپەراسیۆنەكە ناوی چرنووك- قوفڵە، ئەمە چەندەی دەتوانێت رەهەندێكی بانگەشەكارانەی بۆ بردنەوەی شەڕ و سەرخستنی ئامانجەكانی توركیا هەبێت، بەڵام لەوانەیە واتای ئەوەش بدات كە رەنگە دوای ئەمە ئیدی تا پاش هەڵبژاردن، ئەمە دوایین ئۆپەراسیۆنی گرنگ بێت كە توركیا لە دژی پەكەكە بیكات. چونكە سەرۆككۆماری توركیا چەندەی لە هەڵبژاردنی داهاتوودا پێویستی بە دەنگی گرووپە نەتەوەگەراكان هەبێت، ئەوەندەش بەهۆی رۆڵی كلیلیی هەدەپەوە لەسەر یەكلاكردنەوەی سەرۆككۆماری داهاتوو، هەر لە ئێستاوە نایەوێت بەتەواوی هەدەپە بەرەو هاوپەیمانیی میللەت پاڵبنێت كە ركابەریی ئەو دەكەن!

هەروەها چێکی بکە

ژنێکی عەدالەتخواز

کەمال چۆمانی ژنێکی عەدالەتخواز توڕەیییەکانی خۆی دژ بە مەسرور بارزانی لە بەرنامەیەکی راستەوخۆی لە رووداوی …

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *