ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
ئیدریس سدیق
لە دەستوری هەر وڵاتێکدا، لە دەستپێکی بڕگەکانیدا ئاسایش و سەروەری نیشتیمانی ، وەك ئەرکی هەر تاکێك دەبێ پارێزراو بێت، بەزاندنی هێڵی سوور لە ( کاری سیخوڕی، پێدانی زانیاری هەستیار، ورووژاندنی هەستی شەقام ، رەخنەی تێکدەرانە، پرۆپاگەندەی ژاراوی سەرلێشێوانەی چەواشەکاری وەك تابوری پێنج ) لە سێدارە دانە، هەروەك لە یاسا و رێسا و عورفی کۆمەڵگاش سزای ناپاکی، قوڕس و ناوزڕاندنیەتی، تا رادەیەکیش ئاژەڵەکانیش لەبەرچاوی دەگرن.
خیانەت ( ناپاکی )، بە قوڵایی مێژوو رەگی داکوتاوە لە جەستە شەکەت و ماندووبووەکەی گەلی ستەمدیدەی کورد و زامە پڕ لە سفتوسۆکەی ، تا ئێستاش خوێنی لێدەچۆڕێ، ساڕێژ نابێ و قەتماغەشی نەگرتووە. هەرکاتێکیش لاپەڕەی مێژووی پڕ سەروەرییەکانی ورد ورد تەتەڵە بکرێ ، مرۆڤ لە بەردەم ناپاکییەکان و وابەستەی داگیرکەران ، دەبێ دەست بەچاویدا بگری و دۆشدابمینێ !
لە دێرین زەمانەوە، تا ئێستاشی لەگەڵابێت ، ئەگەر کورد لە رووی چەك و توانا و کارامەیی سەربازی و تەکنەلۆجیای سەردەم نەبوون بێت ؛ بەڵام هەمیشە خاوەن ئیڕادەیەکی بەهێز و بتەو و خۆڕاگر بووە کە داگیرکەران نەیانتوانیوە ئەو ئیڕادەیە تێکبشکێنن، تاکە نەتەوە بووە لە رۆژهەڵاتی ناوین بەرگری لەخاكکردووە، سەدان ساڵەی چەوساندنەوە و هەوڵە نەزۆکەکانی فارس و تورك و عەرەب لە تواندنەوە و رەشکردنەوەی ناسنامەکەی bn، سەریاندا لە بەردی ئەلحەد، کە چۆن فینیقی، قیبتی، ئەمازیغی، ئاشوور، کلدانی و …….. توانەوە، بەڵام کورد هەمیشە لەسەر پێ و بەرخوداندا بووە وەك دار بەڕوو، رەگی قووڵ قووڵ بەناو هەناوی خاکەکەیدا روو چووە.
پتر لە چوار سەدە تێپەڕ دەبێ بەسەر خۆڕاگری، قارەمانێتی، ئازایەتی و نەبەردی خانۆی لەپزێڕینی میری ناوداری برادۆستییەکان و یەکێ لە سەرکردە دیارەکانی کورد لە داستانی قەڵای دم دم، ( ورمێ ، پارێزگای ئازەربایجانی رۆژئاوا، کە بە سۆمای برادۆست دەناسرێ ) مێرێکی ژیر و تێگەیشتوو ، جەنگاوەرێکی نەبەرد و بە توانا، وەك لە شەڕەفنامەدا هاتووە ، کاتێ قەڵاکە لەسەر بناغەی قەڵایەکی رووخاوی کۆن نوژەندەکاتەوە و توکمەیدەکات، دەیویست سەربەخۆیی کوردان لە قەلەمڕەوەکەی رابگەیەنێت ، شا عەباسی سەفەوی لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٦٠٩ ( هەندێ سەرچاوە لە ٥ / ١٢ ی ساڵی ١٦٠٨ ) دەستی بە هێڕش و لەشکرکێشی بۆ سەر قەڵاکە کرد، سوپایەکی بێ شومار و تەدارەکی زۆرەوە، شەڕی سەخت و خوێناوی و شکستی سوپای چەندینجار، لە هاوینی ١٦١٠ کۆتاییهات، بەڵام ئەمجارەشیان بە هۆی ناپاکی زۆڵە کورد ئەحمەد خانی لیتانی ، کە سەرچاوەی ئاوەکەی بۆ شا عەباس ئاشکرا کرد و قەڵایان گەمارۆ دا ، بۆ ماوەی چوار مانگ ئاو لە سەر قەڵا بڕا و بڕستی لەبەر بڕین ، سەرەڕای بانگەوازی خۆڕادەستکردن، جەنگاوەرانی ناو قەڵا، بڕیاری مان و نەمان و بەرخودانیاندا تا دوا هەناسە رووبەڕووی داگیرکەر ببنەوە، کەرەسەی جەنگی لە فیشەك و تەقەمەنی تەقێنرایەوە، ژنەکانیش بەرگرییانکرد ، تا نەکەونە بەردەست دوژمن، خۆیان لە تاوێرە هەڵدێرەکانەوە هەڵدا، لە کۆتاییشدا جەنگاوەرەکانی ناو قەڵا،پاش شەڕی دەستە و یەخە گیانیان بەختکرد.
داستانی بەرخودان و خۆڕاگری قەڵای دمدم، یەکێکە لە رووداوە مێژووییە سەرفرازییەکانی گەلی کورد، چووە رێزی مێژووی داستانە نەمرەکان، لە ئەدەبییاتی کوردی رەنگیداوەتەوە، بۆتە هەوێنی شیعری شاعیرە بەناوبانگەکانی وەك جگەرخوێن و رۆماننووسەکانی عەرەب شەمۆ ، حاجی جندی ، ئۆردیخانی جەلیل، جان دۆست و کاریگەرییەکی قووڵی لە سەر تاکی کوردی بەجێهێشتووە .
دوژمنانی کورد، ئەگەر دژی یەکتر بن و لە ململانێی سیاسی و ئابووری و سەربازیشدا بن ، وەك دەڵێ دوژمنی دوژمنم دۆستمە ؛
ئەوا یەکدەنڴ و یەکهەڵوێست و یەککردارن، ناکۆکییەکان وەلا دەنێن و هاوکار دەبن بۆ سڕینەوە و تواندنەوەی کورد. هەرکاتێ ترووسکەیەك و هەناسەیەکی ئازادی بەدیکردبێ ، ئەوا داگیرکەران هاتوونەتە سەرخەت، ئەوەی لە گۆڕەپانی جەنگ و رووبەڕووبوونەوە و کوشتار بۆیان نەچووبیته سە، لە رێگەی تەڵەی دەستی هێڵی خیانەتی ناوخۆیی بۆیان چووەتە سەر و بزووتنەوەکەشیان خامۆشکردووە . تاکە رێگاش لەبەردەم داگیرکەران ، بۆ سەرخستنی پیلانە داگیرکارییەکانیان، هەواڵگری سیخوڕی رۆڵی بەرچاوی بینیوە لە نانەوەی بشێوی و ئاژاوە، دووبەرەکی و لەتکردن ، هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆ و دەستخستنە ناو خوێنی یەکتری کورد بە کورد کوشتن، نوقمی گۆمی خوێنیانکردووە، نموونەی خیانەتکاری ئەڵقە لە گوێکانی داگیرکەران لە ئەژمار نایەت، لە شەڕ و ململانێ و ناکۆکییە بەردەوامەکانی میر نشینەکانی عوسمانی ، بۆ رۆژهەڵات، لە هەردوو سەردەمی شا و ئاخوندەکان شەڕی ئازادیخوازان و هێزی چەواشە و لە سێدارە دانی وڵاتپارێزان ، لە باشوور، خۆخستنە باوەشی شا / ١٩٧٥ ، شەڕەکانی جەلالی و مەلایی ( ١٩٦٦ ، ناوشاخ١٩٨٤، ناوشار ١٩٩٦ ، شەڕی پەکەکە ١٩٩٤ ) کە تا ئێستاش دێگەڵە بووەتە سنووری نێوان زۆنی سەوز وزەرد . لە رۆژئاوا، پێشڕەوی و کەواسووری ئەنەکەسە بۆ داگیرکردنی عەفرین، شەڕی کۆبان، گرێ سپی و سەریکانی و …… ، لە باکوور ، دەسەڵاتە ئیخوانییە فاشییەکەی تورکی داگیرکەری تێنووی بە خوێنی کورد ، هەر رۆژە و سیناریۆیەکی خەمناك لە کوشتن و سێدارە و ئەشکەنجە و زیندانیکردن و …….، بەردەوامبوونی ئۆپەراسیۆنە داگیرکارییەکانی بە چەکی نوێ و کیمیاوی لەقووڵایی باشوور، بە رێنمایی و چاوساغی هێزی چەواشەکاری، دامەزراندنی دەیان پێگە و بارەگای سەربازی و هەواڵگری .
لە دیرۆکی سەردەمدا، وچاغی حەسەن خەیری ، برنجی زادە ، لوتفی بەگزادە ، خالید پاشا ، ئەحمەد خانی لیتانی ، ئەشرەف بەدلیسی و …….. رۆنە ، هەر دەسەڵاتدارە خۆماڵییە کوردییە بەناو شۆڕشگێڕەکەیە، پشتی لە پرسی نیشتیمان و وڵاتپارێزی کردووە، خۆیان رادەستی دوژمنانی دێرینکردووە و درێژە بە هێڵی خیانەتکاری دەدەن، ئەو خەنجەرە ژاراوییەن لە پشتی کوردی دەدەن، گیاش لەسەر پنجی خۆی دەڕوێتەوە، بەڵام سەد ساڵ بکەی بێگانە پەرستی ، لە کۆتا هەر دەبینی نوشوستی و مێژووش زمانی هەیە.
سوود لە هەندێ سەرچاوەی مێژوویی وەرگیراوە
