ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
ھەر کۆمەڵگەیەک قۆناغی ڕێنیسانس، ڕیفۆرم و ڕۆشنگەری ئەنجام نەدات، ناتوانێت قۆناغە مێژوویەکان تێپەڕێنێت و گەشە ناکات. چەق بەستوو دەبێت و کێشەکانی کەڵەکە دەبن لە سەر یەک.
ئەوروپا سەردەمی کۆیلایەتی و دەرەبەگایەتی زۆر ڕەش و ناشیرین بوو. بەڵام بەو سێ قۆناغە کە لەسەدەکانی ١٢ تا ھەژدەی خایاند. توانیان ئاستێک لە گەشە و پێش کەوتن بئافرێنن، دیارە بیرمەند و فەیلەسوف و زاناکانیان ڕۆڵی گرنگیان لە گۆڕانکاریدا ھەبوو ئەوان داینەمۆی قۆناغەکانی گۆڕان بوون. ئێستا دیسان ئەوروپاو ئەمەریکاو جیھان بەگشتی لە ناو گێژاودان و پەنایان بۆ شەڕی ڕاستەوخۆ بردووە . بەحسابی خۆیان بەشەڕ لەو گێژاوەی سیستمی مودێرنیتەی سەرمایەداری تێی کەوتوو ڕزگاری دەبێت.نەخێر رزگاریان نابێت و گێژاوەکەیان قوڵتر دەبێتەوە. کێشەکەیان ئەوەیە نوێ بوونەوەی فیکری و فەلسەفی و دیموکراتییان نە ئافراندووە. سیستمەکەیان، وەڵام دەرەوەی خواستاکانی گەلانیان نییە. ئامادەی نوێبونەوەش نین . گەلی ئێمە بەشێکی باشی ئێستا بەھۆی گەیشتن بەفەلسەفەی مودرنیتەی دیمووکراتی و نەتەوەی دیموکراتی و فەلسەفەی ژنۆلۆژی و ژینگە دۆستی. لە ناو قۆناغێکی گرنگی ڕۆشنگەری دایە. کوردی نوێ ئێستا خاوەنی فیکر و و فەلسەفەی سیاسیی ئەخلاقی دیموکراتیە خێڵگەرایی تێپەڕاندووە. لە باشووری کوردستان ھەرێمی کوردستانی عێراق حیزبەکان بە ئیسلامی دەسەڵاتخوازو سەلەفی و جیھادی و عیلمانی توتالیتارەوە ھۆکاری دواکەوتنی کۆمەڵگەن. کۆمەڵگەیەک سیاسییەکانی گرێدراوی ئەخلاق نەبن، نوسەر و ئەکادیمیەکانی و ڕۆشنبیرانی و ھونەرمەندان، ھتد وابەستەی دەسەڵات بن. ناتوانن قۆناغی ڕێنیسانس و چاکسازی و ڕۆشنگەری بئافرێنن. ئەوانە لە بازنەیەکی داخراوی دۆگماتیزم بەرژەوەندی خوازیدا دەسوڕێنەوە. کۆمەڵگە بۆ تێپەڕاندنی قۆناغی مێژووی بەسەرچوو پێویستی بە نوێبوونەوەی فیکری و فەلسەفی و دیموکراتی بەردەوام ھەیە. کۆمەڵگە یەک خۆی نوێ نەکاتەوە ھەر بەبەرگی شڕی کۆنەوە بمێنێتەوە . ھەرگیز ژیانی شکۆمەندانەو ئازادو دیموکراتی نابینێت. چونکە ھەموو قۆناغێکی مێژوویی ھەر بۆ ماوەیەکی مێژوویی دەگونجێت. ئیتر قۆناغ خۆی ماکی گۆڕانکاری دەخوڵقێنێت، بەڵام ئەوانەی بەرژەوەندییە سیاسیی و کۆمەڵایەتی و ئابوریەکانیان دەکەوێتە مەترسیەوە بەھۆی گۆڕان. بەربەست دروست دەکەن. مێژوو پێمان دەڵێت، بەربەستی بەردەم گۆڕانی قۆناغ چەند بەھێز بێت ھەر ماوەیەک خۆی ڕادەگرێت. دواجار ھێزی گۆڕانکاری ڕای دەماڵێت یان ناچار دەبێت خۆی بگونجێنێت یان دەکەوێتە پەراوێزەوە . کۆمەڵگە ی ئێمە لە ھەرێمی کوردستان ھێزی گۆڕانکاری ھەیە. بەڵام پەرتەوازە و دوورن لەیەک. خۆیان ڕێکنەخستووە تاببنە ھێزێکی یەکگرتووی حساب بۆ کراو. بەشی زۆری ئەو ھێزانە کە گروپ گروپن خاوەنی فیکرو فەلسەفەی سیاسی ئەخلاقی دیموکراتی نین. ھەر لە حیزبەکانی دەسەڵات دەچن بەشتێ میکیاجەوە. زۆر گرنگە ڕۆشنبیران کارە گرنگەکەی خۆیان بکەن. کە پێشەنگایەتی کۆمەڵگە یە، بۆ گۆڕانکاری ستراتیژی. پێویستە بەر لە ھەرکەس، لە زھنی خۆیانەوە دەست پێ بکەن. گرێدانی سیاسەت و ئەخلاق فەلسەفەو دیموکراتی ژینگە دۆستی و ژنۆلۆژی بکەنە پێوەری نوێبوونەوەی فیکری خۆیان.گەر وانەکەن ھەرکۆپی ئەوانی تر دەبن و دەبنە بار بەسەر کۆمەڵگە وە. سیاسی گەندەڵ و بەرژەوەندخوازو دەسەڵاتخوازو وابەستە بەداگیرکەران ئەھلی چاکسازی و ئازادی و دیموکراتی نین .
