ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
لەسەد ساڵەی لۆزاندا یەکێتیی نەتەوەیی دەکەینە بنەمای تێکۆشان
دوای پەیمانی سایکس-پیکۆ لە ساڵی ١٩١٦ بۆ دیزاین کردنەوەی نەخشەی سیاسیی رۆژهەڵاتی ناوەراست و دابەشکردنی مومتەلەکات(کێک)ی دەوڵەتی عوسمانیی دۆڕاو لەجەنگ و پێشبڕکێی زۆرتریین پشک، دەوڵەتانی براوەی جەنگی یەکەمی جیهانیی بەپێشەنگایەتیی بریتانیا و فەرەنسا، دوای گەڵاڵە کردنی پڕۆژەی دەوڵەت-نەتەوە کەماوەیەکی مێژوویی درێژ بوو ئامادەکاریی بۆ دەکرا، وەک دەرفەتێکی زێڕیین لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دا خستیانە بواری جێبەجێ کردنەوە، بەم شێوەیە ئەم پڕۆژەیە لەناوچەکەدا پێی نایە ناو قۆناغێکی ریالیستییەوە، ئەم فۆڕمە سیاسیی و کۆمەڵایەتییە نوێیە(دەوڵەت-نەتەوە) شوێنی فۆڕمە کۆنەکە(ئیمپراتۆریای) گرتەوە، لۆزان کە دۆخی کۆنکرێتیی بەرجەستەی سایکس-پیکۆیە، وشک تریین شێوەی دەوڵەت نەتەوەی لە دەرگای رۆژهەڵات-رۆژئاوادا ئەرێ(فەرمیی) کردو جیۆپۆلەتیکی کوردستان کە دڵی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گڕگرتوو بوو، نەک وەک ناوچەی تامپۆن، بەڵکو وەک کۆڵۆنیی سیستەمی جیهانیی کەپێویستی سروشتی سیستەمەکە بوو، دەست نیشانکرا و کورد خرایە دەرەوەی نەخشەی سیاسیی نوێی جیهان، ئەمەش وەک راگرو ستوندێک بۆ هاوسەنگیی هێزە نوێکان لەلایەک و کۆنتڕۆڵ کردنی دەوڵەت-نەتەوە تازە دروستکراوەکان لە لایەکی تر، هەرئەمەیش نەریت و مەزهەبێکی سیاسیی کوردیی هێنا کایەوە و بەردەوام سەرهەڵدان و بزوتنەوە کوردییەکانی ناچار دەکرد لە ناو ئینتاقی گەمە سیاسییە هەرێمایەتیی و جیهانییەکاندا گیرۆدەی دەستی دەستیی بن و لە مەرگ رزگاریان نەبێت، تا دەرکەوەتنی بزوتنەوەی ئازادری پەکەکە کورد لەسەر ئەم نەریتە کلاسیکەی وابەستە بەدەرەوە(سیاسەتی بەش بەشێنە و عەقڵیەتی پارچەچییەتیی) بەردەوام بوو. بەم شێوەیە رەهەندی گشتی لەسەر بنەمای چەمکی مێژوویی زاڵ کەپشت بەزانستی ئۆریانتالیزم دەبەستێت گەورەی رۆژئاوا بەسەر بچووکی رۆژهەڵاتدا لە چوارچێوەی دیالێکتیکی (شوان-مەڕدا)، رۆژهەڵات بۆ رۆژئاوا بازاڕی ساغکردنەوەی کاڵاو ناوەندی دەستخستنی وزەو کەرەستەی خامە و تا ئەمڕۆ بەردەوامیی بەچەمکی مێژووی زاڵ دەدرێت، واتا بۆ سەرلەنوێ دابەشکردنەوەی ناوچەکە لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی و ھاوسەنگیی ھێز دەوڵەتانی خاوەن هێز لەگەڵ دەوڵەتی نوێی تورکیادا کە لەسەر دار و پەردووی رووخاوی پاشماوەی دەسەڵاتی عوسمانیی بونیادنرا بوویەوە، لەچوارچێوەی زنجیرە سیناریۆیەکی سیاسیی ناوک ئۆپۆرتۆنیستدا بەپێشەنگایەتیی ئەکتەری سیاسیی مستەفا کەمال ئەتاتورک کە هێزێکی پراگماتیکیی لە رادەبەدەری پیشاندەدا، بەسود وەرگرتن لە ئەتمۆسفێر و بارودۆخی قوناغەکە لەسیڤەر کە زیاتر لایەنی تەکتیکیی لەپێشە و قورسایی ئەم رێککەوتننامەیە زیاتر لەسەر سڕکردن و پاسیڤ کردنی بزوتنەوەی بەشێک لە پێکهاتەکانە، بۆ نموونە لەم قۆناغەدا کورد بەتەواوەتیی خرایە گۆشەیەکی مردووەوە، پەشیمانبونەوە و بەوەی کە ئەوترێت ئەوکەمە خاک و مافەش کە بە کورد درابوو رەتی کردەوە، پەیمانی لۆزان بووە جێگرەوەی سیڤەر و سەعد ئاباد و سانتۆ و قاھیرە، لۆزان کە بەتەواویی لەسەربنەمای عەقڵیەتی دەوڵەت-نەتەوە داڕێژراوە، زۆر زاڵمانە نەتەوەی کوردی کردە قوربانیی بەرژەوەندییەکانی سیستمی جیھانیی و دەوڵەت-نەتەوەکانی ناوچەکە، بەم شێوەیە لەچوارچێوەی پارچە کردنی جەستە و عەردنیگاریی کوردستان دا، لۆزان گرەنتۆری بەرژەوەندییەکانی سیستمی کەپیتالیزمی مسۆگەرتر کرد.
لێرەوە کورد و کوردستانیان دابەشکرد، کەخاوەن خاک، ناسنامە و مێژویەکی دێریین بوو، نەتەوەی کورد بەتەواوی فڕێدرایە دەرەوەی یاسا و رێساکانی سیستمی جیھانیی، کورد وەک نەفرەتلێکراو خرایە بەردەم چەقۆی دەوڵەت-نەتەوە، پەڕگیریی و ناسیۆنالیستە لومپەنەکانی تورک و فارس و عەرەب، بەوپێیەی بێ ئامادەبوونی کورد خاکەکەی دابەش کرا لەماوەی ئەم سەدساڵەدا فراوانتریین رووبەری جینۆسایدی لەسەر بەڕێوەچووە، لەکوشتن و لەناوبردنی جەستەییەوە تا کۆمەڵکوژیی و قەدەغە کردنی زمان و جینۆسایدی کولتووریی، تا ئاستی سڕینەوەی ناسنامەی نەتەوایەتیی و بێبەشکردنیان لە مافە سیاسیی و رۆشنبییرییەکان، لەبەرامبەردا لەماوەی ئەو سەد ساڵەدا گەلی کورد دەیان سەرھەڵدان و راپەڕیینی ئەنجامداوە، لە چوارچێوەی بەرەنگاریی و بەرگریی رەوادا بۆ پاراستنی زمان و ناسنامەکەی، لەبەرامبەردا سیستمی جیھانیی ئەو بەرگریی لەخۆکردن و شۆڕشانەی بە تیرۆر ناساندوە و بەردەوام چاوی لەئاست کۆمەڵکوژیی و تاوانەکان داخستوە و رۆڵی پیلانگێڕانەی بینیوە، بەڵام گەلی کورد ھیچ کات شکستی سەرھەڵدان و لەسێدارەدانی رێبەرەکان، کۆمەڵکوژییەکان، کیمیاباران و ئەنفالکردن و قەدەغەی زمان و خاک سوتاندن، دەربەدەریی و لەسێدارەدانی رێبەرەکانی وەک سەید رەزای دەرسیم و شێخ سەعیدی پییران تا دەگاتە شێخی نەمر و قازیی محەمەد لە رۆژھەڵات تا دواجار گەلەکۆمەی نێودەوڵەتیی دژ بە رێبەی گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان کە لە چوارچێوەی کۆنسێپتی لۆزاندا بە پشتیوانیی ھێزە جیھانیی و ھەرێمییەکان پێک ھات، نەیانتوانی چۆک بەو گەلە دابدەن و تێکۆشانی گەلی کورد خامۆش بکەن چجای لە ناوبردنی، بەپێچەوانەوە بزوتنەوەی ئازادیی گەلی کورد، بەپێشەنگایەتیی کوردی ئازاد کەوتە قۆناغێکی نوێی تێکۆشان و ئامادەیی خۆی لە ھەموو گۆڕەپانەکانی تێکۆشان نیشاندا.
لە ئێستا دا تێکۆشانی گەلی کورد بۆ دیموکراسیی و ئازادیی و پێکەوەژیان لەقۆناغێکدایە، چیدیکە پەیمانێکی لەم شێوەیە قبوڵناکات. ئیدی بەتێپەڕاندنی دەورانی سەرۆک خێڵ عەقڵیەتیی پارچەگەرایی و میللیی گەرایی وابەستەو پاشڤەڕۆ ھاوسەنگیی ھێز لە کوردستان و رۆژھەڵاتی ناوەڕاست گۆڕاوەو کوردی ئازاد لە دایک بووە، کەخاوەن رێبەر ھێز و رێکخستن و پارادایمی ئازادیی ژن و نەتەوەی دیموکراتە، کورد ژمارەیەکی جێکەوتە لە ناو هاوکێشە جیهانیی و هەرێمایەتییەکاندا، نەک تەسلیم بوون و خیانەت قبوڵ ناکات، بەو پێیەی کورد فاکتەرە ناوخۆییە لاوازەکانی تێپەڕاندووە، کورد بووەتە ئاکتۆرێکی کاریگەر لەسەر تەختەی شانۆی سیاسیی ناوچەکە و خاوەن پڕۆژەی ئەڵتەرناتیڤی کۆمەڵگەی دیموکراتییکە، ھیچ ھێزێک ناتوانێت پەراوێزی بخات و نادیدەی بگرێت، ھەر ئەوەش وای کردووە داگیرکەرانی کوردستان و ھێڵی خیانەت بێ پشتیوانیی ھێزی دەرەکیی ناتوانن درێژە بەمانەوەی خۆیان بدەن، لە بەرامبەردا ھێڵی تێکۆشان و وڵاتپارێزیی لە گەشە و پێشڕەویی دایە، یەکێتیی کۆمەڵگە دیموکراتەکان، لە نێوان کوردان و گەلانی ناوچەکەدا دەمێکە لە چوارچێوەی یاسا و نەریتە دیفاکتۆیەکاندا کۆتایی بە پەیمانی لۆزان هێناوە، پەیوەست بەو یاساو حەقیقەتەی کە ژیان لەسەروی هەموو بەهاکانەوە دێت، پڕۆژەی نەتەوەی دیموکرات نەک هەر کلیلی چارەسەریی کێشەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، بەڵکو لە ئێستادا بەهایێکە ژیان بەناویەوە مافێکی باڵاتر داوا دەکات، لێرەشەوەیە کە دەڵێین کورد رۆڵی ئەو دادوەرە دەبینێ کە پارێزگاریی لە بەها گەردونییەکان دەکات، لەسەر ئەم بنەمایە:-
١-وەک ئەنجامێکی داسەپێنراوی سیستمی جیهانیی لۆزان و تەواوی ئەو رێککەوتننامە نێودەوڵەتییانەی، کە کورد و کوردستانیان خستە ناو چەمکی تراژیدیایەکی سەرەوژێرکەری ماوە(دوورمەودای) سەد ساڵەوە، بۆ کاتێکی درێژ وەک قەدەرێکی رەها گەلی کوردو گەلانی ناوچەکەی توشی گرێژنە کرد و گەلی کوردی خستە بن قورسایی ئێش و ئازارێکی نەبڕاوە، پێویستە گەلەکەمان بەهۆشیارییەکی قوڵی مێژووییەوە لەم سەدەیەدا هەڵسوکەوت بکات و هەنگاوەکانی بۆ گرێبەستێکی سۆسۆپۆلەتیکی چڕ بکاتەوە، وەکو فەریزەیەک تەنانەت هەر تاکێک پێویستە چەکوشەکەی حەزرەتی ئیبراهیم هەڵگرێت و ئەو عقڵیەتە ورد و خاش بکات کە هەڵگری زەهنیەتی ئەو کوردستان و ئەم کوردستانە، لەجێگەی عقڵیەتی لۆزان و زەهنیەتی پارچە چییەتیی وەک بەرپرسیاریەتیی مێژوویی قۆناغ یەکێتیی کۆمەڵگەی دیموکرات بکات بە ستراتیژ و ئامانجی خۆی…
٢-پێویستە ئەو وڵاتانەی کە کارەکتەری سەرەکیی دابەشکردنی کوردستان و سۆبژەی ئەو نەهامەتییە ماددیی و مرۆییە بوون، کە لەماوەی سەد ساڵی رابردوودا بەسەر گەلەکەماندا هات، کە تیایدا بەهەزاران کورد بوونە قوربانیی لە رێگەی جینۆسایدە نەبڕاوەکانەوە، داوای لێبوردن لە گەلەکەمان بکەن و لە بەرامبەر دادگای مێژوودا ددان بە تاوانەکانیاندا بنێن..
٣-داوا لەوڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا و وڵاتانی زلهێز کە بانگەشەی دیموکراتییەت و مافی مرۆڤ دەکەن، هەروەها ناوەندە جیهانییەکانی مافی مرۆڤ دەکەین، کە رێککەوتننامەی لۆزان وەک رێککەوتنێک لە دژی مرۆڤایەتیی بناسێنن و ئەم رێککەوتنە تەشهیر بکەن.
٤-پێویستە وەک نیازپاکیی وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا و ناوەندەکانی مافی مرۆڤ لە جیهاندا، دەست بەجێ هەوڵەکانیان چڕ بکەنەوە بۆ کۆتایی هێنان بە گۆشە گیریی و ئازاد کردنی فیزیکیی رێبەر ئۆجالان، لەکاتێکدا گەلەکۆمەی سەر رێبەر ئۆجالان ئەنجامێکی دوور مەودای رێککەوتننامەی لۆزانە، بۆ هێشتنەوەی گەلی کورد لەناو دۆخی ریالەتی کەپێشتر بەسەریدا سەپێنرابوو.
تەڤگەری ئازادیی کۆمەڵگەی کوردستان
٢٣/٧/٢٠٢٣
