ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
رۆژنامە عەرەبییەکان رایانگەیاند، دوای ئەوەی ئەردۆغان، دۆسیەی پەنابەرانی سوریای بەکارهێنا بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی خۆی لە هەڵبژاردنەکاندا، ڕووبەڕووی ئاستەنگییەکی گەورە دەبێتەوە بۆ بەدیهێنانی ئەو کارە، بەتایبەتیی گەڕاندنەوەی میلیۆنێک پەنابەر بە واتای داگیرکارییە بۆ سەر باکووری سوریا، ئەمەش پێچەوانەی مەرجەکانی حکومەتی دیمەشقە بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندیی لەگەڵ ئەنقەرە. ئاماژەیان بەوەشکردوە، چین دەیەوێت رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بکاتە وێستگەیەک بۆ بەرزکردنەوەی گەشەی ئابووریی خۆی، نەخشەڕێگەی ئەفریقا بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی سودانیش خراوەتەڕوو.
ڕۆژنامە عەرەبییەکان جگە لە قەیرانی سودان، ئاماژەشیان بە دەوڵەتی تورکیا بۆ گەڕانەوەی ئاوارەکانی سوریا و ڕێککەوتنەکانی نەوت و گاز کرد.
سەرەتای رۆژنامەی ئەلشەرق ئەلئەوسەت، کە باسی لە پڕۆژەی ئەردۆغان کردووە بۆ گەڕاندنەوەی میلیۆنێک پەنابەری سووریا نووسییویەتی: “ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا باسی پلانەکانی بۆ گەڕانەوەی میلیۆنێک پەنابەری سووریا بۆ وڵاتەکەیان کرد، لە کاتێکدا کە ئەمە دەقۆزێتەوە بۆ ئەوەی بگاتە دەیەی سێیەمی دەسەڵاتەکەی، بەڵام ئەو ڕەنگە ڕووبەڕووی سەختییەکی گەورە ببێتەوە بۆ ئەوەی بەڵێنەکەی جێبەجێ بکات، لەکاتێکدا ململانێکان لە سوریا بەردەوامە.
تورکیا بە هاوکاریی قەتەر، خانوی نوێ لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا دروست دەکات، کە لەلایەن گروپە چەکدارەکانی ئۆپۆزیسیۆنەوە کۆنترۆڵکراوە و بەگوێرەی ئاژانسی ڕۆیتەرز، ئەو پلانانە ئاماژەن بۆ دووبارە پابەندبوونی تورکیا بەو ناوچەیەی کە لەلایەن گروپە چەکدارەکانی ئۆپۆزیسیۆنەوە کۆنترۆڵکراوە، بەو پێیەی ماوەیەکە پابەندبوونی خۆی زیاتر دەکات کات، تەنانەت لەو کاتەشدا کە سەرۆکی سوریا داوای کاتێکی دیارییکردویکرد بۆ کشانەوەی هێزەکانی تورکیا دەکات.
بەگوێرەی ئاژانسی ڕۆیتەرز، بەهۆی ئەوەی لەژێر دەستی زۆرێک لە گروپە چەکدارەکاندایە، ناوچەکانی باکوری ڕۆژئاوای سوریاش بەدەست بێ یاساییەوە دەناڵێنن.
هاوکاریی لە نێوان چین و ڕووسیا و ئێران و عێراق:
هەروەها ڕۆژنامەی ئەلعەرەب-ش ڕایگەیاندووە: هەفتەی ڕابردوو شایەتحاڵی ڕێککەوتنی هاوکاریی لە بوارەکانی وزە، ئەمنیی و خزمەتگوزاریی لۆجستی لە نێوان ئێران، عێراق، ڕووسیا و چین بوو، پێشبینی دەکرێت ئەم ڕێککەوتنانە کاریگەریی دەستبەجێیان لەسەر نەوت و غازی جیهان هەبێت بۆ پێداویستییەکان و نرخەکانیان.
ئەمەش لە کاتێکدایە کە شارەزایان دەڵێن ئەم هاوکارییە چوار قاتە لە نێوان چین وەک گەورەترین بەکاربەری نەوت و گاز لە جیهاندا و سێ لە بەرهەمهێنەرە دیارەکان دەتوانێت سێیەم ئۆپێک لە دوای ئۆپێک و ئۆپێک + دابمەزرێنێت و ئۆپێکی نوێش لە دەستی هەندێک ڕزگار دەبێت پابەندبوونە توندەکان لە ئۆپێک و ئۆپێک +، بەتایبەتی سەبارەت بە دیاریکردنی بڕی بەرهەمهێنان لەلایەن هەر لایەنێکەوە، هەروەها کۆنترۆڵکردنی نرخەکانیش.
شارەزایان دەڵێن بوونی ڕێکخراوێکی نوێ دوور لە کۆنترۆڵەکانی پێشوو بە پلەی یەکەم خزمەت بە چین دەکات، کە دەیەوێت پێداویستی بڕێکی زۆر لە نەوت و غاز بەدەستبهێنێت، بۆ ماوەی درێژخایەن و بە نرخێکی گونجاو کە هەموو جارێک گۆڕانکاری بەسەردا نایەت، بەپێی گۆڕانکارییەکە لە دابینکردن و داواکاریدا، یان لە ژێر کاریگەری دەستێوەردانی سیاسییدا، بە تایبەت کە ئەمریکا فشار دەخاتە سەر ئەم وڵاتە یان ئەو وڵاتە بۆ زیادکردن یان کەمکردنەوەی نەوت.
سیمۆن واتکینز، لێکۆڵەری ئابووریی لە ماڵپەڕی ئەمریکی ئۆیل پرایس، پێی وایە چین دەیەوێت ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بکاتە وێستگەیەکی گەورەی نەوت و بەنزین کە لە ڕێگەیەوە بتوانێت گەشەی ئابووریی خۆی بەرز بکاتەوە و تا ساڵی ٢٠٣٠ وەک یەکەم زلهێز پێش ئەمریکا بکەوێت.
سوپای سودان دانوستانەکانی ئاگربەستی لەگەڵ “پشتیوانی خێرا” ڕاگرت:
سەبارەت بە قەیرانی سودان، ڕۆژنامەی ئەلبەیان نووسیویەتی: سوپای سودان دوێنێ بەشداریی خۆی لە دانوستانەکانی ئاگربەستدا هەڵپەسارد، کە لەلایەن ئەمریکا و سعودیەوە کرابوو، سوپای سودان بە جێبەجێنەکردنی ئەرکەکانی خۆی تۆمەتبار کرد.
لە دانوستانە بەردەوامەکانی جەدە لە سعودیە، ناوبژیوانان دانیان بەوەدا ناوە کە هەردوولا چەندین جار ئاگربەستەکەیان پێشێل کردووە، بەڵام تا ئێستا خۆیان لە سەپاندنی هەر سزایەک بەدوور گرتووە، بەو هیوایەی لایەنە ناکۆکەکان لەسەر مێزی دانوستان بمێننەوە.
نەخشەڕێگای ئەفریقا بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی سودان:
رۆژنامەی ئیتیحادی ئیماراتی نووسییویەتی: یەکێتیی ئەفریقا نەخشەڕێگەیەکی ڕاگەیاند کە ئامانج لێی چارەسەرکردنی قەیرانی سودان بوو، کە کۆمەڵێک ڕێوشوێنی لەخۆگرتبوو کە دەبێت بگیرێتەبەر بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکە، لەنێویاندا یەکێتیی ئەفریقا لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاندووە، نەخشەڕێگەی چارەسەرکردنی ململانێکان لە سودان ٦ بڕگە لەخۆدەگرێت، لەوانە کە میکانیزمی فراوانکراو کە لەلایەن یەکێتیی ئەفریقا پێکهێنراوە، هەماهەنگیی هەموو هەوڵە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی سودان مسۆگەر دەکات.
لە نەخشەڕێگەکەدا پێویستی وەستاندنی دەستبەجێ و هەمەلایەنەی شەڕەکان و وەڵامدانەوەی مرۆیی کاریگەر بۆ کاردانەوەکانی ململانێکان و پێویستی پاراستنی هاووڵاتییانی مەدەنیی و ژێرخانی مەدەنیی، لەگەڵ پابەندبوونی تەواو بە یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکان دیاری کراوە.
