كێ وای كرد ڕۆح لە باشوردا نەمێنێ؟

تارا حسێن

شەهید لە دوای شەهید کەسانی سڤیل و بێ چەك، گوندنشین، هەنگەوان، دوكاندار، جوتیار و دایك، تەنانەت پێشمەرگەی باشوری کوردستان بە بۆردومانی فڕۆكەكانی توركیای داگیركار  شەهید دەكرێن. لە ئاست ئەو داگیرکاریی و کارەساتە هاوخوێن، هاوسێ، هاوزمان و هاونیشتیمانیانی بێدەنگیی هەڵدەبژێرن!

ئەردۆغان سەردانی عێراق دەکات، بەڵام زۆر بە لوتبەرزییەوە دەڵێت ئەگەری هەیە بچمە هەولێریش. بۆچی لە خۆمان دەپرسین، بۆچی دێتە هەولێر؟ دەپرسین داخۆ جارێکی تر بۆ پاکێجێکی تری براکوژیی نێو کورد و بۆ هەڵمژینی دەوڵەمەندییەکانی کوردستان و بۆ داگیرکردنێکی سەرتاپاگیرانەی باشوورە، بەڵام ئێمە هەموومان سەرقاڵی خوێندنەوەی هەواڵەكانین و جگە لە بینەرێكی سۆشیال میدیاكان، بێ هەست و ڕۆحێك شتێكی تر نیین، ئێمە لە سروشتی خۆمان دەرخراوین، یان بەهۆی داگیرکاریی بەردەوامەوە لە خۆبوونی خۆمان دەخراووین کە ناتوانین بیر بکەینەوە کە ئەم خەمساردیی و بێدەربەستییە چییە؟ هێندە بێ كاردانەوەین. ئاخر ئەمڕۆ هاونیشتیمانیەكەمە سبەی من و تۆین، مەگەر ژیانی كۆیلایەتی هێندە چێژبەخشە؟ كە مرۆڤ ببینێ قاتیلەكەی بكوژ و خوێنخۆرەكەی دێتە سەرخاكەكەی و پیلانی داگیرکردنێکی نوێ دادەڕێژێت، كەچی ئێمە جگە لە سەیرکردن یان فەرامۆشکردن چی تر دەکەین؟

كچە دێهاتییەكی شارباژێڕی جوان و خاوەن هەڵوێست، ڤیدیۆیەكی خۆی بڵاو كردوەتەوە باس لە مەترسیی بۆردومانەكان و گازە ژەهراوییەكانی توركیا و بۆردومانی گوند و بەئامانج گرتنی سڤیلەكان لە گوندەكەی خۆی دەكات، دنیایەك كۆمێنت نوسی بێ ئاوەز و خۆنەناس و مێژوو نەناس بۆی دەنوسن:”بێدەنگ بە با تۆش نەبیتە ئامانجی فڕۆكەكانی توركیا” ئەم بابەتە نابێ ئاسایی بەسەرماندا تێپەڕێت، بابەتی سەدان توێژینەوە و لێكۆڵینەوە و ڕاپۆرتی بنكۆڵكارییە، ئاخر میللەتێك خاوەنی هەزاران لە قارەمانەكانی ناو مێژوو بێت، دەیان دروشمی پێش مەرگ و سێدارە بێت و تەسلیم نەبوبێت، چۆن دەبێت هێندە بێباك و بگرە خۆفرۆش بێت، پێویستە هۆكار،  پاڵنەر و دەرئەنجامەكانی شی و شیتەڵ بكرێنەوە و بخرێنەڕوو، لە شاشە، لاپەڕە و كتێبەكانەوە بڵاو بکرێنەوە و بكرێنە ئەزموون بۆ نەوەی داهاتوو کە لێی هۆشیار بكرێنەوە.

تەمەنم چل و یەك ساڵە، پەروەردەیەكی ئاوام لە مێژووی خۆم، بنەماڵە، كولتوور، دیین وعورفماندا نەدیوە کە بڵێ خۆت كڕ و بێدەنگ بكە با دەوروبەرەكەت تیا بچێت! بەس خۆت سەلامەت بیت، ئەمانە هەڵوێستی ترسنۆكانە و شەرمهێنەرن. مرۆڤ بوونەوەرێکی کۆمەڵایەتییە و مێژووکەی بە ئازادیی و بەرخودانی بۆ ئازادیی پڕاوپڕە، ژیانێکی بێ ئازادیی مایەی قبوڵ نییە؛ ئەگەر نا دەبێ ئێمە گومان لە مرۆڤبوونمان بکەین، کۆیلایەتیی لە ئاستەدا مردنە، مردنێکی ڕۆحیی و مەعنەویی، ئیدی ئەوەی دەمێنێتەوە جەستەیەکی بێ ڕۆحە، مرۆڤی بێ هەست و هەڵوێست هەموو رۆژێك دەیان جار دەمرێت، بەڵام مرۆڤە خاوەن هەڵوێستەکانیش ڕێکنەخراو و پەرتەوازەن، تەنیا ڕاستییەکان دەڵێن، دەست ناخەنە ژێر بەرد و بەرپرسیارێتیی نیشان بدەن، ئەمڕۆ ئەو ڕۆژە نییە کە دەست بە کڵاومانەوە بگرین و با نەیبا، کڵاوی ئێمە بەو داگیرکارییە سەرتاسەرییەی هەیە دەمێکە با بردوویەتی.

لە باشوری كوردستاندا، دەست خراوەتە بیناقاقای هونەر، كولتوور و بەتایبەت ڕاگەیاندن، پاشا گەردانیی باشوور بەو لێشاوە ڕاگەیاندنە بێ سەروبەرە و بەو میدیا دیجتاڵە سەرکراوەیە دەستیان پێ كرد کە هەرچی بەهای کۆمەڵایەتیی، ئەخلاقیی، ویژدانیی و کولتوورییە بە دەستی دەسەڵات و خیانەت دەستی تێوەردرا و ئاڕاستەكانیان گۆڕی،  بەجۆرێك ئەمڕۆش نەبێت سبەی سەری خۆیان دەخوات و بۆ یەكجاری لە كۆڵی میللەتێكی ماندووی جینۆسایدی ئەنفال و كیمیا باران و شەڕی خۆخۆریی  دەكاتەوە، هەرچەندە ئاسەواریان بۆ پەنجا ساڵی تر لە كۆڵ نابێتەوە و پەڵە ڕەشەكان بە بەرۆكی پاكی كۆمەڵگەوە دەمێننەوە و بە ئاسانیی چڵكنیەكانیان پاك نابنەوە.

ئێمە تەنیا داوا لە كۆمەڵگەی باشوری كوردستان ناکەین کە وشیار بێت، لەوەی بە قوربانیدان بەدەستی هێناوە بەڵکو خۆمان لە ئاست ئەو ئەرکەدا بەرپرسیار دەبینین. سبەی كە ئەردۆغان هات کۆمەڵگە دەتوانێت چارەنوسی خۆی دەستنیشان بكات، بەبێ هەڵوێستیی و بێدەنگییتان ڕێكەوتن لە سەر قڕكردنمان بەردەوام دەبێت. وا نەزانن تەنیا ئەمڕۆیە کە شارباژێڕ و گەڵاڵە بۆردومان دەكرێت، لە ساڵی ١٩٧٤ هەر وەك ئێستا بۆردومان لە هەمان ئەو شوێنانە كراوە.

لە قەندیل و بادینان و جێگاکانی تریش، ئەگەر ئەمڕۆ هێزێك هەیە بۆ پاراستنە، ئەوێ ڕۆژێش هەر هێزێك هەبوو بۆ پاراستن، ئەو قسەیەی دەڵێت ؛ ” ئەگەر فڵان هێز لەو شوێنە نەبێت بۆردومان ناكرێت” هەركەس بیكات قسەی دوژمن دووبارە دەکاتەوە. ئەو هێزانەی دوێنێ نەبونایە ئێستا ئێمە نەبوین، وەك زۆر گەلی تر كە توانەوە و ئاسەواریان نەما لە ناوچەكەی ئێمە دا. ئێستا گەریلا پارێزەری كوردستانە، ئەگینا بە ڕۆژی ڕووناك جەندرمەی توركیی لە ناو ماڵ، بازاڕ و دوكانەكاندا كەرامەتمان دەشكێنێ.

پێویستە هەموومان تەواوكاری ئەو شۆڕشە مێژووییە بین، بە پێچەوانەوە مەترسییەكان كەم نین، ئێستا باشوور پێویستی بەو هەموو لیست و قەوارەی هەڵپەكارەی گەیشتن بە دەسەڵات نییە، پێویستی بە شۆڕشێكی فیكریی و وشیاریی كۆمەڵایەتیی، سیاسیی و ئەخلاقیی هەیە، كێ دەتوانێت پێشەنگایەتیی ئەم شۆڕشە مەدەنییە كۆمەڵایەتییە بكات، دەبێتە جێگەی شانازیی ئەمڕۆ و سبەی و ڕووسوری بەردەم خوا و كۆمەڵگەكەی دەبێت، بە پێچەوانەوە دوو هەزار كەس بچێتە پەرلەمانێكەوە شكۆكەی بەدەست جەندرمەوە بێت، ناتوانیت بچێتە ناو دڵی میلەتەوە و چارەسەریی هیچ كێشەیەكیش ناكرێ،  من بە هیوام:

١- هەموو  ئەوانەی كاندیدن و ئەیانەوێ متمانەی گەل بە دەست بهێنن، ئێستا بیسەلمێنن  كە خاوەن ئیرادەی سەربەخۆن با بە نوسینێك بەرنامەیەك كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیی چالاكییەكی مەدەنیی بە ئەردۆغان بڵێن تۆ دەیان كەسی سڤیلی ئەم هەرێمەت شەهید كردووە، تۆ تاوانباری.

٢- بنەماڵەی شەهیدان بە گشتیی و شەهیدانی سڤیل و بریندارانی ئەم بۆردومانانەی دوو ساڵی ڕابردوو، كە بچنە بەردەم ناوەندە گرنگەكان و بە ئەردۆغان بڵێن تۆ تیرۆریستێك كەمتر نییت كە لە ناو ماڵ و خاك و ژیانی خۆماندا ژیانت لە ڕۆڵەكانمان سەندەوە، تۆ دەبێت دادگایی بكرێیت نەك پێشوازییت لێبکرێت.

٣- پارت و لایەنە سیاسییەكان كۆبونەوەیەكی ئاوارتەی بەپەلە بكەن و بە یەك هەڵوێستی داتای هەموو ئەو پێشێلكارییانە بخەنە ڕوو كە ئەردۆغان و دەوڵەتەكەی بەرامبەر بە سەروەری خاكی عێراق و هەرێمی كوردستان كردویەتی. بڵێن: ئێوە داگیركارن و ناكرێ فەرشی سورتان لە خاكی  قوربانییاندا لە ژێر پێ ڕابخرێت و بەسەر خوێنی ئەواندا مامەڵەی بازرگانیی بە خوێنی كوردەوە بكەن.

٤- ڕێكخراوە مەدەنییەكان و بەتایبەتیتر ژینگەپارێزان، دەكرا پێشەنگایەتیی ناڕەزایەتیی شەقام بكەن گرنگ نییە ژمارەی هەزاران هەبێت، گرنگ هەڵوێست و دەنگێك بگاتە دونیا كە ئەردۆغانی دژە-ژینگە و دژە-مرۆڤ و دژە-سروشت، خاك و كێڵگە و شاخ و دارستان و ئاو و هەوای كوردستانی وێران و ژەهراویی كردووە.

گرنگ نییە هەوڵەكان چەندە ئەنجامگیر دەبن، گرنگە دەنگمان بگەیەنین بە جیهان و لە مێژووشدا شەرمەزار نەمێنینەوە.

لە كۆتاییدا ڕۆح كردنەوە بە بەری كۆمەڵگەدا، ئەركی خودی كۆمەڵگە و پێشەنگانی سیستمێكی نوێیە، بێگومان چارەسەریی لە زهنییەتی باڵاخوازیی و ناوەندگەرێتیی مۆدێرنیتەی سەرمایەدارییدا نابینینەوە، ناچارین لە لێگەڕینی نوێدا و لە تەوەری هزری مۆدێرنیتەی دیموكراتییدا بە پشت بەستن بە خودی خۆمان و تێپەڕاندنی چەمكی چاوەڕوانی لە دەرەوە، بە خۆڕێكخستن كردنمان لە گەڕەكێكەوە بۆ گوندێك و بۆ شارێك و تەواوی چین و توێژە جیاوازەكان بە پێشەنگایەتیی ژنان و گەنجان، مسۆگەر ژیانێكی شایستە بە مرۆڤایەتی دێتە بوون كە لە سایەیدا نەك تەنها گەلی كورد بەڵكو تەواوی گەلانی عێراق و كوردستان ژیانێكی وەك یەك وهاوسەنگ لە ژینگەیەكی ئارام و خاوێندا  دەحەسێنەوە.

هەروەها چێکی بکە

“دەبێت سی پی تی ئاشکرای بکات کە لە ئیمراڵی چی روودەدات”

پارێزەر ژان پرۆسپێر رایگەیاند، کە گۆشەگیرکردنی عەبدوڵا ئۆجالان لە دژی پەیماننامەی مافەکانی مرۆڤی ئەوروپایە و …