ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
هیوا ناسیح
دوای نزیكەی پێنج ساڵێك سەفەری باشوری كوردستانم كرد و پێش چەند رۆژێك گەڕامەوە، هەرچەندە زیاتر لە ٢٢ ساڵە لە كوردستان دوورم، بەڵام ئەمە یەكەمجاره دوای ماوەیەكی وا درێژ سەردان بكەمەوە.
پێنج هەفتە لە كوردستان مامەوە، هەرچەندە گەرمایەكی تاقەتپڕوكێن بوو، كەمتر بواری سەردان و یەكتر بینین هەبوو، بەڵام ئەوەندەی كرا، هەندێك شاری كوردستان بە هەولێریشەوە گەڕام و جگە لە كەسوكار و هاوڕێیان دەیان كەسی ڕۆشەنبیر، راگەیەندكار، بەرپرسی حزبی و حكومیم بینی. ئاسودە بووم لە هەردوو مەراسیمی ساڵڕۆژی تیرۆركردنی شەهیدان سۆرانی مامە حەمە و ویداد حوسێندا بەشداریم كرد، كە لە دوو رێكەوتی جیادا سازكران. لێرەدا هەندێك سەرەقەڵەم دەنوسم، كە ڕا و سەرنج و تێبینی خۆمە لەسەر باشور، هیوادارم هەڵە بم و لە خاڵە نێگەتیڤەكاندا نەمپێكا بێت:
جگە لە خەڵكی كاسبكار و ناموچەخۆر، زۆربەی زۆری موچەخۆرانی حزبی و حكومی چەند سەعات و رۆژانێكی زۆر كەم لە هەفتەدا كار دەكەن، زۆریان لە كاتی دەوام و سەر كاریشیاندا هەر بێكارن و كات بەڕێ دەكەن. زۆربە لایان سەیر بوو كاتێك دەمگوت، من رۆژانە هەشت سەعات و نیو و پێنج رۆژ لە هەفتەیەكدا لە ئەوروپا كار دەكەم.
ئەو گروپە‌ی باسم كردن كاتێكی زۆری بەتاڵییان هەیە و نازانن چۆن پڕی بكەنەوە، زۆربەیان سود لە كاته بەتاڵەكانیان نابینن و هەر بە خەوتن و سەیری كەناڵەكانی تی ڤی و تۆڕە كۆمە‌ڵایەتییەكان بەڕێی دەكەن. زۆرترین پشوو دەدەن و كەمترین جوڵە ئە‌نجام دەدەن.
زۆربە بەیانییان درەنگ هەڵدەستن و خەوی پاش نیوەڕوانیش بووەتە نەریتێكی ئاسایی لای زۆربەی خەڵك! (میللەتێك له ڕەوشێكی تاڵ و لە شیرینی خەودا).
ئێستاش زۆرێك لایان وایە ڤایرەسی كۆرۆنا درۆیە و هیچ مەترسی نییە، بۆیە خەڵكانێكی زۆر كەم خۆپارێزی دەكەن.
هێشتا زۆربەی خەڵكە ئەكادیمی و خاوەن بڕوانامە بەرزەكان و رۆشەنبیرەكانیش رێزی كات و مەوعید نازانن و ناگرن و زۆر كەم بە بەڵێن یان مەوعیدەوە پەیوەستن، دواتریش هەزار بیانوی حازربەدەست دەهێننەوە بۆ پابەند نە‌بوونیان.
باشترین دوو دەزگای راگەیاندنی ئەهلی كە ئاوێنە و هاوڵاتین، ئاوێنە لەبەر خراپی باری ئابوری و خۆنەفرۆشتنی بە حزبەكان هیچ نوسینگە و بارەگایە‌كیان نەماوە و لە ماڵەوە چەند خۆبەخشێك سایتەكەیان بەڕێوە دەبەن، هاوڵاتیش چەندكەسێكی كەم و ماندوو لە نوسینگەیەكی خاكیدا چاپ و بڵاوی دە‌كەنەوە، واتە حاڵیان له ئاوێنە باشترە، بەڵام زۆریش نا. دە‌توانین بڵێین، كە میدیای ئازاد و سەربەخۆ نەماوە!
ڕاگەیاندن بووتە بزنسێكی ناڕەوا و چاوچنۆكی و قەڵەم و ویژدان و كیبۆرد فرۆشتن، چوومە نوسینگەی هەندێك ماڵپەڕی بە ناو ئەهلی، دەتگوت نوسینگەی سی ئێن ئێن و بی بی سییە، كە دە‌پرسی ئەم نازو نیعمەتتان لە كوێوە هێناوە، دەڵێن بە پارەی ئیعلانات و پشتیوانیی هەندێك كەس، دەوەرە وشەی (هەندێك كەس) سەرنجت ڕانەكێشێت!
هەر كەس سەرەگوریسێكی حزبی یان حكومی بەدەستەوە بێت (بەرپرسیارەتییەكی هەبێت) خۆی پێ گەورەیە و دەجار تێلی بۆ بكە، ئەو جارێك بۆت ناكاتەوە! هەر یەكێك لەمانە دوو سێ مۆبایل و ژمارەی جیاجیای هەیە. زۆربەشیان هیچیان بەدەست نییە.
خوێندن و بڕوانامە هێنان بووتە ئاوخواردنەوە، بەتایبەت بۆ دەوڵەمەند و كەسوكاری بەرپرسەكان، له مامۆستایەكی زانكۆم پرسی، كە هاورێیەكی نزیكمە، ئێستا به نزیكی چەند هەزار خاوەن بڕوانامەی ماستەر و دكتۆرا لە باشور هەیە و چەندیان بە ماندوبوون و كۆششی خۆیان پێی گە‌یشتون، وڵامەكە وابوو: نزیكەی ٢٠ هەزار هەیە و نیوەی ئەم ژمارەیە بێماندووبوون و شەونوخونی بەدەستیان هێناوە! سڵاو لە زانست!
توێژێك دروست بووە، كە مووچەی زۆر و زەبەلاح و پارەی موفتیان هەیە، كە یان لە حكومەت و حزبە باڵادەستەكانەوە، یان بە هۆی بێدەربەستی حكومەتەوە لە ڕێگەی بازرگانی بێسەروبەرەی جۆراوجۆر تا دەگات بە ماددە هۆشبەرەكان، بە‌و دەستە پارەی موفتیان دەست دەكەوێت و بەم دەستەش تەخشان و پەخشانی دەكەن.
نەوەیە‌ك لە كچ و كوڕی لێپرسراوەكان دروست بووە، كە پارەیەكی زۆریان خراوەتە بەردەست و لە ڕووی هەست بەلێپرسراوێتیكردنو مۆراڵی و بەها مرۆڤایەتییە‌كانەوە لەوپەڕی نزمی و داتە‌پیویدان. خەریكە وەك كچان و كوڕانی شێخەكانی دورگەی عەرەبیان لێ دێت، كە تەنها پارەیان هەیە و وا دەزانن بە پارە دەتوانن هەموو شت بكڕن و ناز بە سەر زەویدا دەكەن!
بازاڕ و سەرجادەكان پڕیەتی لە نوێترین مۆدێلی ئۆتۆمبیلی گرانبەها و كەشخە، هاوكات پڕیەتی لە سواڵكەر و دەسگێڕی مناڵ و پیرەژن و پیرەمێردی ماندو و بێچارە و تەنانەت ئافرەتی گەنج و لەشفرۆشیش!
لەسەر ئاستی حكومەت و یاسا، جێبەجێكردن یاسا تەنها بەسەر خەڵكە ڕەشوروت و هەژار و بێ پشتەكەدایە. لێپرسراوان و نەوەكانیان لەسەرو یاساوەن و حساب بۆ كەس ناكەن. ئامادەن لە سەر دەستشكانەوەی شۆفێرێك بە سەریاندا، یان نوسینی سزای سەرپێچیی پۆلیسێك بۆیان لایەكی شار بكەنە بەر‌‌ەی شەڕ.
جیاوازیەكی ئاشكرا له ڕووی رێگەوبان و پارك و باڵەخانەوه له نێوان سەوز و زەرددا هەیە، بەڵام لە ڕووی دابینكردنی ئاو و كارەباوە وەك یەكن.
سێكتەرەكانی خزمەتگوزاریی، پەروەردە، خوێندنی باڵا، دادوەریی، سەربازیی …هتد لە ڕەوشێكی زۆر خراپدان و بەرەو خراپتریش دەڕۆن، بە قەولی كەسانی میكانیك، له كوێوە دەستی بدەیتێ، بڕغو و واشەر و پارچە‌ی لێ بەردەبێتەوە. نازانیت باسی كوێ و چییان بكەیت!
سیاسەت و حزبایەتی زۆر بێ رمێن و ڕەواجە، زۆربەی هەرە زۆری حزبەكان بە ئیمتیازات و ئیغرائات كادر و ئەندامەكانیان بە خۆیانەوە بەستۆتەوە. خەڵك وا فێركراوە تەنها حزبایەتی بۆ مافی كەسی و بەرژەوەندیی تایبەتی بكات.
كەسێكی كاسبكار و بێلایەن نابینیت كە داكۆكی لە حكومەتی هەرێم بكات، جگە لە هەندێك لەوانەی لەو رەوشە سودمەندن.
دوای ڕووداوەكانی تالیبان و ئەفگانستان لێپرسراوانی باشوریش جۆرە سام و ترسێكیان لێ نیشتوە، كە ئەو رەوشەیان لێ تێك دەچێت و وا بۆیان ناچێتەسەر، هەرچەندە وا خۆشیان نیشان دەدەن كە پێیانەوە دیار نەبێت.
چەند دیاردەیەكی پۆزەتیف: ژنان و كچان تا ڕادەیەك هاتونەتە ناو بازاڕی كار و ریستورانت و كافێ و فرۆشگاكانەوە.
هۆشیارییەكی ژینگەپارێزی بەدیدەكرێت، لای كە‌می لای نەوە نوێكە، هەرچەندە هێشتا بە پێی پێویست نییە و زۆری ماوە.
بە گشتی خێزان كەمتر مناڵ دەخەنەوە لە چاو ساڵانی رابردوودا، كە ئەمە بارێكی قورسی لە سەر ژنان بە‌تایبەتی و خێزان بە گشتی لابردوە، هەرچەنده هەندێك كەس ئەم خاڵە بۆ بابەتی ئاسایشی نەتەوەیی بە خاڵێكی نێگەتیڤ دەبینن.
هەستی نەتەوەچێتیی تەسكبین و ناوچەگەریی بەرامبەر خەڵكان و گەشتیاری عەرەبی باشور و ناوەڕاست كه دێنە كوردستان زۆر كەم بووەتەوە.
تێبینی: وەك ڕای خۆم دەڵێم زۆربەی هەرە زۆری ئەو خاڵانەی سەرەوە حكومەت و دەستەڵات لێی بەرپرسن نەك خە‌‌ڵكانی ئاسایی.
