ته‌ڤگه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئازاد و دیموکرات و ژینگه پاریز
بابەتی پەیوەندیدار
هاوسەرۆکی کەجەدە لە زیندانەوە رایگەیاند، لە کاتێکدا کە گۆشەگیریی لە سەر ئیمرالیی و کێشەی چارەسەرنەکراوی کورد بەردەوامە، زیندانییەکان ناتوانن بێدەنگ بن و وتی: “هێشتا زیندانییەکان ئازاد نەکراون، پێویستە هەموو کەسێک ئەوەی لە توانایدایە بیکات.”
لەیلا گوڤەن هاوسەرۆکی کۆنگرەی کۆمەڵگەی دیموکراتیک(KCD) کە لە زیندانی ئاسایشی باڵای ژمارە ١ی خارپێت زیندانیی کراوە، لەبارەی مانگرتن لە خواردن کە لە رۆژی یازدەیەمدا بەردەوامە، نامەیەکی نووسیوە.
دەقی نامەکەی لەیلا گوڤەن بەم شێوەیەیە:
‘لەدایکبوون لە جیهانی نوێدا کەمێک بە ئازارە’
“لە چارەکی سەدەی بیست و یەکدا بە حەسرەتێک بۆ دادپەروەریی و ئارامیی و ویژدان دەژین”. گرامشی دەڵێت؛ ‘جیهانی کۆن خەریکە دەمرێت و جیهانی نوێ خەبات دەکات بۆ ئەوەی لەدایک بێت.’ ئێستا کاتی ئەهریمەنەکانە’. وەک هەر لەدایک بوونێک، لەدایک بوونی جیهانی نوێ سەخت و بە ئازارە. زلهێزه ئیمپراتۆرییەکان و ڕژێمه دیکتاتۆرەکان و ئایدیۆلۆژیای یەک لایەنەی فاشیستەکان لەگەڵ پاراستنی ڕژێمەکانی ئێستا و دەوڵەتی نەتەوەییدان. کەسانێک کە شۆڕشگێڕ و دیموکراسیی و هاوچەرخن و بەها گەردوونییەکان دەپارێزن، کەسانێک و بزووتنەوە ئیکۆلۆژییەکان کە باوەڕیان بە مافی مرۆڤەکان هەیە بۆ دیاریکردنی چارەنووسی خۆیان، پێشەنگی گۆڕانکارییەکەن، کێ دەیباتەوە؟ بێگومان ئەوانەی دەسەڵاتی خۆیان لە گەل وەردەگرن و گەل بەبنەما وەردەگرن سەردەکەون.
یەکێک لە پرسە کارەساتبارەکانی ئێستای سیستەمی ناڕەوای جیهانیی، دۆخی گەلی کوردە، یەکێکە لە گەلە کۆنەکانی میزۆپۆتامیا، وڵاتی کوردستان کە بواری ئەدەب، هونەر، فەلسەفە، ئایین، سەرچاوەی زانست، سەرچاوەی کۆمەڵایەتیی و کۆمەڵگەبوونە، بواری زانایان و کولتووری ئیلاهیی یە. سەد ساڵ لەمەوبەر لەلایەن هێزە هەژمونگەراکانەوە دابەشکرا بۆ چوار بەش، ئەم دابەشبوونە بەبێ ئیرادەی گەلی کورد کرا، لە هەمان کاتدا، پریشکی یاخیبوونەکان بوو کە سەد ساڵە بەردەوامە. لێرەدا وتەیەک هەیە؛ دەشڵێت، “لە هەر شوێنێک ستەم هەبێت، چارەسەر یاخیبوونە”. چونکە یاخیبوون دەنگی ئەو کەسانەیە کە ناتوانن دەنگی خۆیان ببیستن’. بۆ تێگەیشتن لە ئازار و بارودۆخی گەلەکەمان کە لە وڵاتەکەی خۆیدا لە خاچ دراون، پێویستە دۆخی ئاڵۆز و سیاسیی و قەیراناوی ناوچەکەمان بەرز بنرخێنرێت.
ئەو شتانەی کە گەلی کورد و گەلی فەلەستین ئەزموونی دەکەن هاوشێوەن
گەلی کورد لە سەدەی ڕابردوودا باجێکی قورسی دا و زۆر شت فێربوو، ئەوان تێگەیشتن کە وڵات و زمان و ئایینی حاکمەکان هەرچییەک بێت، هەرگیز ناتوانرێت متمانەیان پێ بکرێت. ئێمە ئێستا دەزانین کە کورد گەورەترین زیان بە خۆی دەگەیەنێت و تا یەکڕیزیی نەتەوەیی بەدی نەیەت، چارەسەرەکان پەرەی پێنادرێت، چونکە عەبدوڵڵا ئۆجالان ڕێبەری گەلی کورد هەیە، کە لە ٥٠ ساڵی رابردوودا نەخشەڕێی جیناتی گەلی کوردی لە هەموو لایەکەوە دەر‌هێناوە، سیاسەتی ڕاستەقینەی پەرەپێداوە. هەر بۆیە گەلەکەمان ٤ی نیسان وەک ڕۆژی لەدایک بوونی خۆی ئاهەنگ دەگێڕێت. بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشەی کورد بە ڕێگەی ئاشتییانە و بۆ چارەسەری بەردەوام، ماوەی ٢٤ ساڵە لە زیندانی ئیمرالییە هەوڵ دەدات.
سەرۆکی ئەم وڵاتە چەندین جار بۆ دەسەڵاتەکەی پرسی کورد دەهێنێتە سەر مێز، هەندێکجاریش دەیخاتە ناو سەلاجەوە. کاتێک گۆشەگیریی بەسەر ڕێبەری گەلی کورددا دەسەپێنێت، یاساکانی خۆی پێشێل دەکات و هەڵوێستێکی نابەرپرسانە نیشان دەدات. لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا زۆرجار بۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل دەڵێت؛ “لە دادگا نێودەوڵەتییەکان دادگایی دەکرێت”. هێشتا درکی بەوە نەکردووە کە هەمان چارەنووس دەژی ئەوە دەبێت، بە بڕوای ئێمە پێویستە هەموو دیکتاتۆرەکان دادگایی بکرێن، هەروەها بکوژانی منداڵانی غەززە و ڕۆبۆسکی!
دەوڵەتی ئیسرائیل لە ساڵی ١٩٤٨ تا ئێستا و دەوڵەتی تورکیا لە ساڵی ١٩٥٤ تا ئێستا، چ دڕندەیەکیان بەرامبەر گەلی کورد و فەلەستین نەکردووە؟ کاتێک بە کورتی سەیری مێژوو دەکەین، زنجیرە کۆمەڵکوژیی وەک ئاگری، زیلان، دێرسیم، سیزیر، سور و هتد هەیە. ئەوان پێش ئێمە دێن. لە هەمان کاتدا دەبینین کە سەبرا و شاتیلە، شەڕی ٦ ڕۆژە، ئینتیفادە و چەندین کۆمەڵکوژی دیکە دژ بە گەلی فەلەستین کراوە. کەواتە کێ تیرۆریستە یان کێ دیکتاتۆرە؟ گەلی کورد و فەلەستین ئەم وەڵامە دەزانن. ئەوانەی بەزەیی بەخەڵکی فەلەستین دا دێت، پێویستە دەست لە دووڕوویی و ساختەکاری بێنن و سەرەتا هەوڵ بدەن لەو ئازارانە تێبگەن کە هەزار ساڵە گەلی کورد لەسەر ئەم خاکە دەژیو دەی چیژێت. بەڵێ ئەو شتانەی کە گەلی کورد و گەلی فەلەستین تیادا دەژین، لەیەک دەچن. هەردوو گەل پەنابەرن لەسەر خاکی خۆیان.
زیندانەکانی دەوڵەتی فاشیستی ئیسرائیل پڕن لە منداڵ و ژن و پیاو و نەخۆش فەلەستینی. لە هەمان کاتدا زیندانەکانی تورکیا پڕن لە کورد. لە کەناڵە تەلەفزیۆنییەکان ستایشی حەماس دەکەن و جوێن بە ئیسرائیل دەدەن، بەڵام ئەم کەسانە دۆستی گەلی فەلەستین نین. ئەوانەی پێشتر پەیوەست بوون بە هەڵمەتی ئاوەدانکردنەوەی غەززە، لە فڕۆکەی سەرۆک کۆمار دانابەزن، بۆیە ئەوانەی ئازاری گەلی کورد لەبەرچاوی خۆیان نابینن، ناتوانن لەو دڕندەییە تێبگەن کەبەرامبەر گەلی فەلەستین دەکرێت، ئێمە لە ئێستادا لە زیندانەکانی تورکیا زیندانی کراوین.
هیچ ڕێگایەکی تر بۆ زیندانییەکان نییە
لە ماوەی ٥٠ ساڵی ڕابردوودا زیندانیانی کورد دەیان جار جەستەی خۆیان کردۆتە قوربانی، هەوڵی ئەوە دەدەن کە دەنگیان لەبەردەم خەڵکدا ببیسترێت. عاشقانی ‘سەرکردایەتی ئازاد، وڵاتی ئازاد’ جارێکی دیکە بە کاروانی برسێتی کەوتنە سەر ڕێگاکان. بێگومان زیندانیانی سیاسیی باشتر دەزانن کە بەم شێوەیە مەترسیی مردن هەیە، بەڵام لە هەمان کاتدا زۆر باش دەزانن کە ژیان بەبێ سەرکردە و بەبێ نیشتمان بوونی نییە. دوای کۆمەڵگای سروشتیی تا ئێستا، لەبری ئەخلاق و ویژدان، یاسای سارد و بێ ڕۆح جێبەجێ کراوە. لەو ڕۆژەوە تا ئێستا هەموو ئەو کەسانەی ڕووبەڕووی نایاسایی دەبنەوە، بەردەوام خۆڕاگریی و یاخیبوون ئەنجامدەدەن. بۆچی منداڵە قارەمانەکانی گەلەکەمان ناچار بوون لە برسێتییدا بمرن بۆ داواکارییە ڕەواکانیان؟ تا دوێنێ بۆ ئەوەی یاسا سەقەتەکانیان بە یەکسانیی لە دژی هەموو زیندانییەکان جێبەجێ بکەن، لاشەی گەنج لە زیندانەکانی دەردەهێنران، دیارە ئەمە بەس نەبوو!
دەیە چەپەڵەکانی سەردەمی ئێمە زیاتر مێشکی گەنجانیان دەوێت. کەمال و خەیریان بە خۆڕاگریی خۆیان تیشکیان خستە سەر فاشیزمی ١٢ی ئەیلول. هاوڕێکانمان لە زولکوف، ئایتن، مێدیا، زێهرا، سیراچ، مەحسوم و گۆنجا، بە ڕۆحێکی خۆنەویستانە، گۆشەگیریی توندیان جێبەجێ کرد. بەمەش میلیۆنان کەس زانیان کە سەرکردەکەیان زیندووە و ئەم پەیامەیان پێگەیشت. لە سەردەمێکدا کە ئازاری هاوڕێکانمان لە دڵماندا تازە یە، گۆشەگیریی ئێستا بەردەوامە. بۆیە نابێت کەس بڵێت ‘بۆ بڕیارتدا ئەم کارە بکەیت؟’ هیچ ڕێگایەکی تر بۆ ئێمەی زیندانییەکان نییە. پێویستە بزانرێت کە برسییکردنی جەستەت ئەوەندە ئاسان نییە، بەڵام ئەگەر کەسێک رێبەری گەلی کورد بە سەرکردەی خۆی دەیبینێت و ٣ هاوڕێکەی لە گۆشەگیرییەکی تونددا ڕابگیرێت، ئەگەر هیچ زانیارییەکیان لێ وەرنەگیرێت جا لە ژیاندا بێت یان نا، ئەوا ژیان ئەوەندە ئاسان نابێت.
چەمکی ‘با کورد دایکی خۆی نەبینێت’ بەردەوامە
گۆشەگیرییەکی توند لەسەر رێبەرمان هەیە، کەس لە بنەماڵەکەی زانیاری لە دوورگەی ئمیراڵییەوە نازانێت، گۆشەگیری بە هەموو زیندانەکاندا بڵاوبووەتەوە، زیندانییە نەخۆشەکان یەک بە یەک گیانیان لەدەست دەدەن، هەرچەندە سزاکانیان تەواو بووە، هاوڕێکانمان ئازاد ناکرێن . لە دۆخێکی وادا نابێت کەس چاوەڕێی بێدەنگ و ناچالاکی زیندانیانی سیاسیی نەکات. دەرئەنجامی جددی کێشەی کورد دیارە. لە بارودۆخی ئێستادا زۆر کەس لە یەک بنەماڵە لە شەڕەکەدا گیانیان لەدەستدا. خەڵکێکی زۆریش زیندانی دەکرێن. حکومەتی فاشیستی ئاکەپە – مەهەپە بە ئاگادارییەوە ئەم کەسانە دەنێرێتە زیندانەکانی شارە گەورەکانی تورکیا. لە 12ی ئەیلوولەوە تا ئەمڕۆ، چەمکی ‘با کورد دایکی نەبینێت’ هەرگیز نەوەستا و ئێستاش بەردەوامە. سەرەڕای ئەمانە، گەلی کورد لە هەموو هەلومەرجێکدا هەموو جۆرە قوربانییەکی لە ژیان و ماڵی خۆیدا دا.
دەیان ساڵە گەلەکەمان ڕۆژانە بە شانازییەوە لەبەردەم دەرگای مردووخانەکان و زیندانەکاندا وەستاوە. بۆیە خەباتی ئێمە گۆڕا بۆ بزووتنەوەی گەل. سەرکردەمان و هەزاران دۆستمان هەموو ژیانی خۆیان بەخت کرد بۆ ئازادیی. کاتێک دۆخەکە بەم شێوەیە بێت، خەڵک ناتوانن بێدەنگ بن بەرامبەر بەو ستەمانەی گۆشەگیریی کە لە دوورگەی ئیمرالیەوە دەستی پێکردووە و بۆ هەموو زیندانەکان بڵاوبووەتەوە. لە هەموو جیهاندا ناڕەزایەتی دژی ئەمە هەیە.
سەرکەوتن پەیوەندی بە خاوەندارێتی تۆوە هەیە
لە ئەنجامدا; پێویستە گەلەکەمان بزانێت سەرکەوتنی مانگرتن لە خواردن کە لە ٢٧ی ئەم مانگە لە زیندانەکاندا دەستی پێکرد، بە تەواوی پەیوەستە بە پشتیوانیی ئێوەوە. لەبیرت نەچێت کە ئێمە؛ ‘ئەوان ژیانیان خۆشدەوێت ئەوەندەی لە کۆتاییەکەیدا دەمرن’.
ئامانجمان ئەوەیە کە ئەم هەنگاوەی ئێمە بە دروشمی ‘ئازادیی بۆ ڕێبەر ئۆجالان، چارەسەر بۆ کێشەی کورد’ لە هەموو بوارەکاندا بڵاوبێتەوە و سەرکەوتوو بێت. تۆ دەبیتە دەنگ و هەناسەی زیندانییەکان. هەموومان دەزانین کە هەموو دەستکەوتەکانمان تا ئێستا دەرئەنجامی ئیرادەی هاوبەش و هێزی هاوبەش و کاری دەستەجەمعییە.
نازانم چی بۆ ڕایگشتی تورکیا بڵێم؛ بێگومان کاتێک ئەمە دەڵێم باسی بازنەی سۆزداری ناکەم. بەڵام پراکتیکی ئێستا لەوێیە. دۆستانی تورکیا کاتێک باس لە کێشەی کورد و مافی کورد دەکەن، باس لە دیموکراسی و سۆسیالیستی و دادپەروەر و هەستیار و شۆڕشگێڕ و نیشتمانپەروەری دەکەن. وەک ئەوەی یادەوەرییان بۆ ماوەیەک نەمێنێت. بە وتنی شتگەلێکی وەک ‘بەڵام’ و ‘بەڵام’، هەوڵدەدەن بەسەر ڕۆژەکەیاندا تێپەڕن. بە دڵنیاییەوە هیچ چاوەڕوانییەکمان لەم بازنانە نییە. بەڵام پێویستە باش بزانن نەڵێن ئێمە ئاگاداری هەلپەرستی ئەوان نین. ڕۆژێک هەڵدەستن و دەڵێن؛ ‘گۆشەگیرکردنی ئۆجالان ڕاست نییە’ و ڕۆژی دواتر دەڵێت ‘مۆنتاژ’ە. زیرەکی بەو شێوەیە کار ناکات. کورد پێویستی بەو جۆرە دۆستایەتییە نییە. با ئەمە بزانن!
بانگەوازی سەرەکی ئێمە بۆ کرێکاران،، ژنان، هەموو ئەو بازنە چەوساوانەیە کە بەڕاستی باوەڕیان بە برایەتی گەلان هەبووە. بۆ مرۆڤەکان ڕۆژانە بەشە نانەکەیان بچووکتر دەبێتەوە. بۆ ئەو کەسانەیە کە لە ڕێگەی شەڕ و ململانێکانەوە حساب بۆ دەسەڵاتی فاشیستی خۆیان دەکەن. ئەوە پەیوەستە بە خەڵک خۆیانەوە کە حساب بۆ ئەو کەسانە بکەن کە دەڵێن ‘دەزانی نرخی هەر تەقەیەک چەند کیلۆیە؟’ و عەفرینی داگیرکرد و باجی خستە سەر هەژاران و بۆردومانی هەموو شوێنێک و ناچارکردنی خەڵک بۆ خۆکوشتن.
سەرکەوتن لە پشتگیریکردنەکە دەبێت
ئێمە باجی ئەوە دەدەین کە پرسی کورد بە ڕێگەی دیموکراسی و ئاشتیانە چارەسەر بکرێت. تا ئەم کێشەیە چارەسەر نەکرێت هیچ شتێک لە تورکیا چارەسەر نابێت. ئێمە واز لەم ڕاستییە ناهێنین. ئەو کەسانەی کە سازش لە ژیانی کۆنفۆڕمیستی خۆیان ناکەن کەمێک دواتر لێمان تێدەگەن. بەڵام ژیانیان کە تەنیا ژمارەیەکی سنووردارە، ڕۆژ بە ڕۆژ نامێنێت. بۆیە پێویستە جارێکی تر بڵێم هەموو ڕۆژێک، هەموو کاتژمێرێک، هەموو خولەکێک لە مانگرتن لە خواردندا زۆر گرنگە. هەستیاری کۆمەڵگا لەم بابەتەدا هێز بە هەڵسوڕاوان دەبەخشێت. ڕەنگە تۆ نەتتوانی هەموو ڕێگایەک بۆ فەلەستین بڕۆیت و پشتیوانی بکەیت، بەڵام دەتوانی میهرەبان بیت لەگەڵ گەلی کورد و زیندانیانی سیاسی. هێشتا لە زیندانەکان ئازاد نەکراون، پێویستە هەموو کەسێک ئەوەی لە توانایدا بێت بیکات. سەرکەوتن بۆ گەلی خۆڕاگری کورد دەبێت”.
