An Iraqi man walks past a canoe siting on dry, cracked earth in the Chibayish marshes near the southern Iraqi city of Nasiriyah on June 25, 2015. Marsh areas in southern Iraq have been affected since the Islamic State group started closing the gates of a dam on the Euphrates River in the central city of Ramadi, which is under the jihadist group's control. AFP PHOTO / HAIDAR HAMDANI (Photo credit should read HAIDAR HAMDANI/AFP/Getty Images)

  سووتەمەنی بەردینی هۆکاری گۆڕانی کەشوهەوا و وشکەساڵی توندی عێراق و ئێران و سوریایە  

چوار زانا لە گروپی توێژینەوەی ناسینی کەشوهەوای جیهانیی رایانگەیاند، ئەو وشکەساڵییە “سەختەی” کە ڕووبەڕووی عێراق و سوریا و ئێران بووەتەوە، بەبێ گۆڕانی کەشوهەوا ڕووی نەدەدا کە بە پلەی یەکەم بەهۆی سووتانی سووتەمەنی بەردینیەوە بووە، هۆشداریشیان داوە کە لەگەڵ گەرمبوونی جیهاندا وشکەساڵی سەختتر دەبێت.

ئاژانسی فرانس پرێس لە زاری زانایانی کەشوهەواوە رایگەیاندوە: بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا  و بەهۆی مرۆڤەوە وایکردووە نزیکەی ٢٥ هێندە ئەگەری ڕوودانی وشکەساڵی لە سوریا و عێراق و ١٦ هێندەی ئێران زیاتر بێت”.

ئەو زانایانە دەشڵێن، “گۆڕانکاریی کەشوهەوا بەهۆی چالاکییەکانی مرۆڤەوە، توندی ئەم وشکەساڵییەی بەڕادەیەک زیادکردووە، کە نەتوانرا وەک وشکەساڵی لە جیهانێکدا پۆلێن بکرێت کە 1.2 پلەی سەدی ساردترە. ئەو لاوازییەی ئێستا بەهۆی ململانێیەی کە ساڵانێکە هەیە و ناسەقامگیریی سیاسییەوە دروستبووە”.

فرێدریک ئۆتۆ، هاوبەشی نووسەر لە پەیمانگای گرانتام لە زانکۆی هارڤارد دەڵێت: “دوای بارانبارینی زۆر باش لە ساڵی ٢٠٢٠ و بەرهەمی باش، سێ ساڵ بارانبارینی زۆر کەم و دواتر پلەی گەرمی زۆر بەرز بووە هۆی وشکەساڵی لەگەڵ کاریگەری زۆر توند لەسەر دەستڕاگەیشتن بە ئاوی خواردنەوە و ئاودێریی کشتوکاڵیی”

لای خۆیەوە محەممەد ڕەحیمی توێژەر لە زانکۆی سێمنان لە ئێران ڕایگەیاند، “لە ڕووی مێژووییەوە بارانێکی بەخوڕمان نەبووە، بۆیە ئەمە بۆ ناوچەکەمان ئاساییە، بەڵام بەرزبوونەوەی پلەی گەرما پرسێکی نوێیە”.

لە ڕاپۆرتەکەدا ئاماژە بەوە کراوە کە “لە عێراق کە یەکێکە لە گەورەترین بەرهەمهێنەرانی نەوت لە جیهاندا، هەروەها لە سوریاشدا، کاردانەوەکانی گۆڕانی کەشوهەوا و کاریگەرییەکانی وشکەساڵی لەسەر لاوازتریی دانیشتوان بە بەردەوامی دیارە، وەک ئەوەی هەردوو وڵات لەم ساڵانەی دواییدا شایەتحاڵی بوون لە دابەزینی بەرچاوی بەرهەمی کشتوکاڵیی، بەتایبەتی لە بواری چاندنی گەنمدا”.

ڕاپۆرتەکە جەختی لەوە کردووەتەوە کە “ململانێ لەسەر ئاو لە عێراقدا ڕوو لە زیادبوونە، بەو پێیەی لە ڕاپۆرتێکی ئەم دواییەی نەتەوە یەکگرتووەکاندا دەرکەوتووە لە هەر پێنج هاووڵاتیی ئەو وڵاتە، یەکێکیان لە ئێستاوە بەدەست نەبوونی ئاسایشی ئاوەوە دەناڵێنێت”.

هەروەها چێکی بکە

گه‌نجۆ ژیندا سه‌د ساڵی رابردوو بزووتنه‌وه‌ی چه‌كداری و سیاسی له‌ باشووری كوردستان به‌رده‌وام هه‌بووه‌، هه‌ر …